Over een man die het veertig jaar lang zo goed mogelijk
heeft geprobeerd te vertellen.
Wim Brands heeft drie personen uitgenodigd om te praten over
een boek met nagelaten essays van Hans van Mierlo, die deze zondag op de kop af
twee jaar geleden overleed. Behalve Henk Hofland en Guy Verhofstadt zit ook
zijn vroegere medewerker en samensteller van het boek Lennart van der Meulen
aan tafel.
Hoe herinneren jullie je Hans van Mierlo? vraagt Brands.
Hofland vertelt over diens verontwaardiging tijdens een rondetafelgesprek, die
aanleiding was tot de oprichting van D’66, Verhofstadt noemt de
verontwaardiging over de negatieve Nederlandse houding in het referendum over
de Europese grondwet, Van der Meulen noemt de manier waarop Van Mierlo zijn
teksten schreef: de kern van de boodschap is de redenering en niet het
standpunt. Hofland zegt dat Van Mierlo nauwkeurig wilde zijn en dat hij plezier
had in het schrijven, Verhofstadt ziet dat terug in het boek, waarin Van Mierlo
al handelend aan zijn ideeën komt en niets wil hebben van dogma’s. Van der
Meulen ziet Van Mierlo als een kind van de Verlichting, iemand die zich
verzette tegen het links-rechts denken en die zich genoeg culturele bagage
toedichtte om zelf tot een oordeel te komen. Hofland spreekt van een empirische
handelwijze.
Als Brands aan de hand van de houding van Van Mierlo de
huidige Nederlandse politiek wil analyseren, stuit hij op enig verzet, maar
Verhofstadt zegt toch dat zijn ideeën over burgerschap toe te passen zijn op de
huidige knopen in de Nederlandse situatie. Daarnaast was Europa voor Van Mierlo
essentieel is als het gaat om veiligheid en rechtvaardigheid in de wereld.
Brands toont een fragment uit de documentaire Wat ik nog
steeds te schrijven droom van Hans Fels en Edmond Hofland, waarin Van
Mierlo betreurt dat hij geen acteur geworden is, maar dat gebrek goed maakt
tijdens politieke redevoeringen waarin hij de mensen meeneemt in het avontuur
van de redenering en vervolgens tot een standpunt komt. Van der Meulen verbindt
daaraan de uitspraak van Van Mierlo, dat het drama net zo goed in de politiek
te vinden is. Hofland noemt Van Mierlo multi-eerzuchtig. Voor zichzelf schoot
hij altijd tekort. Van der Meulen zag meer zijn gedrevenheid, Verhofstadt ziet
in zijn teksten zijn perfectionisme.
Brands vraagt of Verhofstadt nieuwe politieke inzichten
heeft ontdekt in het boek. Verhofstadt heeft deze vraag al beantwoord, maar
noemt nog eens het essay over Europa dat bij elk Nederlands gezin in de brievenbus
gestopt moet worden.
Brands toont het beroemde filmpje van Martin
Veltman waarin de gekwelde Van Mierlo in regenjas over de gracht loopt en vindt
dat er in het vermolmde Nederland iets moet gebeuren. Vervolgens stapt hij
naast de bestuurder in een oude Volvo en biedt hem een sigaret aan. Verhofstadt
noemt het filmpje modern, op het roken na dan. Hofland noemt Van Mierlo als
privé persoon bescheiden, Van der Meulen zegt dat Van Mierlo veertig jaar lang
heeft geprobeerd zijn visie zo goed mogelijk uit te dragen.
Brands stelt nogal gemakkelijk dat dat niet gelukt is, omdat
de kloof tussen politiek en burger niet gedicht is. Van der Meulen zegt dat de
politiek geen goede analyse maakt van het probleem en dus ook geen antwoord
erop heeft, Hofland meent dat de mondige burgerij lak heeft aan de politiek,
Verhofstadt bepleit meer participatie, Van der Meulen meer betrokkenheid bij de
publieke zaak.
Tenslotte vraagt Brands Vermeulen naar de titel van het
boek. Vermeulen zegt dat het politieke avontuur waarin de journalist Van Mierlo zich stortte ongewis
was en het einde onbekend.
Hier
een link naar de docu Wat ik nog steeds te dromen schrijf uit 2006.
Duur: 69 min. De documentaire begint met het fraaie fragment dat Wim Brands
toonde, waarin Van Mierlo zijn bezwerende toon prachtig laat zien.
Een erudiet verteller is niet meer onder ons. Dat het boek maar een bestseller mag worden.
BeantwoordenVerwijderen