Onderzoek naar machtsverslaving.
Directeuren van grote bedrijven liggen onder vuur. Veel van
hen leveren wanprestaties en gaan weg met een gouden handdruk. Alleen al wat
Nederlanders betreft kunnen we een aardige
rij samenstellen met daarin - what’s in the name - Rijkman Groenink van
Abn-Amro en als laatste de ex-directeur Staal van woningcorporatie Vestia, die
begin dit jaar met 3,5 miljoen de deur uitging. De PvdA wil het geld van de laatste
terughalen. Ik las als commentaar daarop dat Wim Kok en Wouter Bos
medeverantwoordelijk zijn voor het gegraai. In hun politieke ambtsperiode stond
de privatisering in een gunstig daglicht. Er werd wellicht te veel aan de markt
overgelaten, in ieder geval op het gebied van
beloningen. Dat hoeft niet uit
te sluiten dat de PvdA nu met kritiek komt. Eindelijk eens een vuist op
tafel.
Ik vraag ik me af wat het voor lieden zijn die verrijken met
geld van de gemeenschap. Interesseert het hen dat anderen met veel moeite
kunnen rondkomen of hebben ze daar lak aan? Gaan ze ervan uit ze, zoals de
directeur van Goldman Sachs, binnen de wet blijven en daarom niets verkeerd
doen? Zien ze het als een sport de grenzen op te zoeken, veel geld te verdienen
en anderen te slim af te zijn? Wat moeten ze met dat geld? Het zou interessant
zijn in hun hoofd te kijken.
Joris Luyendijk heeft op een ogenblik een blog waarin hij de
gang van zaken rond het financiële centrum in Londen onderzoekt, onlangs deed
sociaal psycholoog Joris Lammers in samenwerking met Intermediair een
onderzoek naar de verslaving aan de macht. De power distance theory, die zegt
dat macht corrumpeert, is nog steeds in zwang. Vaak wordt ook nog het Stanford
experiment van Zimbardo aangehaald, dat al stamt uit 1971 en waarin aangetoond
wordt dat aanraking met macht besmettelijk werkt.
De conclusies van het onderzoek van Lammers ondersteunen
niet de gangbare opvatting dat macht corrumpeert. Directeuren hadden beduidend
minder machtsverlangen dan het middelmanagement. Ook was macht geen doel op
zich, maar een middel om vrijheid en autonomie te verwerven. Macht is net
chocola. Op een bepaald moment ben je verzadigd.
Critici noemden de zelfrapportage de zwakke plek van het
onderzoek. Het gevaar bestaat dat men sociaal wenselijke antwoorden geeft. De
onderzoekers brachten daar tegenin dat dat dan voor iedereen zou moeten gelden.
Onderzoeker Manfred Kets de Vries blijft van mening dat
macht corrumpeert. Een reep chocola gaat er elke dag wel in, zou ik denken. Ber
Damen heeft in 2007 verschillende captains of industry geïnterviewd en
vastgesteld dat macht een overduidelijke onbewuste drijfveer voor hen is. Hij
vindt wel dat het onderzoek de bewuste drijfveren naar boven haalt.
Tegenwoordig wordt op een veranderde manier van leiding gegeven die minder
horizontaal en hiërarchisch is. Het waren vaak ook jongere managers die aan het
onderzoek deelnamen.
Ralf Knegtmans, die een zoekbureau heeft voor directeuren,
vindt macht niet slecht zolang men zich omringt met kritische medewerkers. De
nieuwe generatie leidinggevenden is minder commanderend en meer inspirerend,
zegt ook hij, maar of men minder op macht uit is betwijfelt hij. Men is wel
minder afhankelijk van de eigen machtspositie. Vroegere directeuren voelden
zich vaak verloren als men men pensioen ging. De nieuwere vinden het niet erg
in de rij te staan bij Albert Heyn. Als ze dan maar niet te veel chocola bij
zich hebben, hoop ik dan.
Hier het artikel in Intermediair.
Een eerdere versie van dit artikel staat op www.recensieburger.nl. Inmiddels komt
er een parlementaire enquete naar de gang van zaken binnen de
woningcorporaties.
Om half twaalf vanmorgen debatteert de Tweede Kamer over Vestia.
BeantwoordenVerwijderen