Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 23 oktober 2012

Dick Leurdijk in Mag het ergens over gaan?, Teylers Museum, 21 oktober 2012


Een cynicus temidden van lichtzinnig optimisten

Dick Leurdijk is VN-deskundige en politiek adviseur. In de jaren zeventig was hij betrokken bij het RIO-project van de Club van Rome. Hij studeerde politicologie aan de Universiteit van Amsterdam en was verbonden aan Clingendael, het Nederlands instituut voor Internationale Betrekkingen.

Ziggy Klazes vraagt hem of hij die baan mist sinds zijn pensionering.
Leurdijk heeft er steeds minder moeite mee. Hij heeft een interessante periode meegemaakt op het gebied van de internationale politiek. De globalisering was een geleidelijk proces dat  in de jaren zeventig begon met het RIO-rapport waarin de afhankelijkheid van ecosystemen werd uiteengezet. Inmiddels blijft de wereld zich herschikken. We zitten middenin een veranderingsproces. Het is altijd al onrustig geweest en dat houdt aan. De trein dendert door.

Ziggy vraagt naar trends.
Na de Tweede Wereldoorlog wilde men nooit meer die ellende, maar inmiddels zijn Rwanda en Screbrenica gepasseerd.

De VN is opgericht om dat soort rampen te voorkomen. Wat ging er mis?
Dat komt door de structuur van de organisatie. De VN heeft onvoldoende instrumenten om  vrede tot stand te brengen. Tijdens de oprichtingsvergadering in San Francisco werd besloten dat men niet zou inmengen in binnenlandse kwesties en geen geweld zou gebruiken. Resoluties kunnen worden opgelegd, maar er zijn geen sancties om ze uit te voeren. De wereld zit ingewikkelder in elkaar dan we denken. Urgentie is bepalend. We hebben een derde wereldconflict nodig om  de VN meer macht te geven. De oorlog in Joegoslavië zorgde voor het Joegoslavië-tribunaal in 1993, na een resolutie van de Veiligheidsraad. Het Internationale Strafhof is daar in 2002 uit voortgekomen. Dat kan alleen juridisch omschreven, ernstige misdaden als genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden vervolgen. Van het Internationale Strafhof gaat een preventieve werking uit. De VN kan, net als de schendingen van de mensenrechten in Libië, wellicht ook de wanddaden van Assad doorschuiven naar het internationale Strafhof, maar dat moet dan wel op basis van een overeenkomst in de Veiligheidsraad.

Ziggy begint over het veto-recht in de Veiligheidsraad dat een handenbinder is.
Volgens Leurdijk zal de discussie hierover niet snel ophouden. De vijf leden in de Veiligheidsraad zullen hun invloedrijke posities niet prijsgeven. De structuur verandert niet, al dacht Leurdijk dat zoiets mogelijk was in 1989 na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. De zetel werd echter opgeëist door Jeltsin. Van het plan van Bill Clinton om Japan en Duitsland een stem te geven is nooit meer iets gehoord.   

Ziggy noemt The Clash of Civilisations (1993) van Samuel Huntington, waarin die stelt dat culturele conflicten in de toekomst steeds belangrijker worden.
Leurdijk vindt het nog te vroeg om dat vast te stellen. Klassieke machtsconflicten worden wel voorzien van nieuwe elementen, zoals het voedsel- en het energievraagstuk. Conflicten kennen een eigen dynamiek die moeilijk te beïnvloeden zijn, zoals de moeilijkheid om het geschil met Iran over de nucleaire installaties op te lossen of de falende interventie van Kofi Annan in Syrië aantoonde. Misschien moeten er andere methoden ontwikkeld worden om problemen op te lossen. De poging van Brahimi om tijdens de offerfeesten een wapenstilstand te houden wordt door Leurdijk met cynisme afgedaan. Dat is net zoiets als het verzoek van de VN om tijdens de Olympische Spelen niet te vechten.

Het brengt Ziggy, eerder dan gedacht, op haar slotvraag of Leurdijk niet moedeloos wordt.
Zover wil Leurdijk niet gaan. Hij denkt niet dat het zijn karakter heeft misvormd. Hij kan nog altijd met verve praten over het misplaatste gedrag van de ene mens tegenover de ander. Eerder geloofde hij in de Nieuwe Economische Orde van Jan Tinbergen, maar dat raakte ondergesneeuwd door nieuwe ontwikkelingen. Het is de vraag of de maatschappij beter wordt. Inmiddels zitten we in een economische crisis vergelijkbaar met de jaren dertig.       
Deze crisis is bepalend voor de verdere toekomst van Europa. Hij verbaasde zich over de toekenning van de Nobelprijs van de Vrede aan de Europese Unie. Eerder vond hij de toekenning aan de VN misplaatst. De toekenning aan de EU hangt samen met de oprichting, maar het onbegrip vindt hij begrijpelijk. Leurdijk gelooft, ondanks de Noord-Zuid tegenstelling, nog steeds in een Europese Unie, al moet die wel gedragen worden door de bevolking. De relatie tussen Europa en zijn lidstaten lijkt op die tussen de VN en zijn leden. In beide gevallen is overdracht van soevereiniteit geboden.

Helaas was er geen gelegenheid meer tot vragen stellen. Ik had willen vragen hoe Leurdijk denkt over het gelijktijdig afstaan van bevoegdheden, zowel aan de VN als aan de EU, én het vergroten van de regionale autonomie. Tegenlicht wijdde ooit een aflevering aan grotere aandacht voor regionale producten in een tijd van globalisering om mensen meer houvast te geven. Hetzelfde zou kunnen opgaan in politieke zin: kleinere gebieden met meer zelfstandigheid onder een grotere paraplu van EU en VN, zoals Bart de Wever in Vlaanderen voorstaat (als dat al een goed voorbeeld is).  

In ieder geval was het verfrissend om een tegengeluid te horen temidden van allerlei deskundigen in Mag het ergens over gaan? die ervan uit gaan dat het allemaal wel goed komt. 
    

Geen opmerkingen:

Een reactie posten