Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 30 oktober 2012

Jaap Peters in Mag het ergens over gaan?, Teylers Museum, 28 oktober 2012


De realiteit als norm

Jaap Peters is organisatie-activist bij het Rijnlands adviesbureau DeLimes nieuw organiseren. Hij woont werkt (Oude Raadhuis) in Zwammerdam dat zich aan de Limes, de voormalige Noordelijke grens van het Romeinse Rijk, ligt. Hij schreef met professor Mathieu Weggeman in twee mini-boeken 'Het Rijnlandse Model. In 2009 verscheen Het Rijnland Boekje (ebook, oktober 2010) en in september 2012 Het Rijnland PraktijkBoekje (ebook, ook september 2012); dit praktijkboekje beschrijft hoe de eigen organisatie in bijvoorbeeld onderwijs, bedrijfsleven of zorg op z’n Rijnlands kan worden ingericht.

Het Rijnlandse gedachtegoed is o.a. gebaseerd op het Romeinse recht, zoals ons dat zestig jaar voor Christus bereikte en dat, anders dan het op regels gebaseerde Anglo-Amerikaanse recht, uitgaat van billijkheid en redelijkheid. De context speelt in het Rijnlandse dus een belangrijke rol: worden regels goed toegepast in de context? Peters noemt als voorbeeld dat de politie in 2008 targets moest halen en daarom kinderen ging bekeuren die een fietslampje aan de arm droegen in plaats van op het witte spatbord. De rechter was echter van oordeel dat het niet ging om de vraag waar het fietslampje fysiek zit, maar op de vraag 'Was het kind zichtbaar?' Handel in de geest van de wet, niet naar de letter.

Het probleem van de Romeinen was dat 'hun organisatie' zo groot werd, dat hun wetten niet overal zonder meer toepasbaar waren. De bestuurders in de buitengebieden kregen daarom de opdracht mee om te kijken of de wetgeving in hun gebied paste. Regels moesten met de tijd meegaan. Als regel regel is staat de tijd stil en kan er geen sprake zijn van voortschrijdend inzicht of noodzakelijk 'maatwerk'. Van belang in deze benaderingswijze is de kwaliteit van de gezagshandhavers. Een vakman moet net als een blindengeleidehond intelligent ongehoorzaam kunnen zijn: met regels is niets mis, maar kadaverdiscipline is niet aan de orde. Voor afwijkingen van de regel moet ruimte mogelijk zijn.

In de Intensieve Menshouderij (2004), bij McDonalds bijvoorbeeld, wordt alles volgens procedures afgehandeld. Befehl ist Befehl. De 'slimme'backoffice stuurt de 'domme'frontoffice aan. In het Rijnlandse model is het omgekeerd: de frontoffice stuurt de backoffice aan. De backoffice ondersteunt het primair proces. En het organiseerproces wordt daarmee weer teruggegeven aan de inhoudelijke professional..

Ziggy Klazes brengt de zaak Savannah ter sprake waar de rechter de gezinsvoogd schuldig achtte aan haar dood, waarna de procedures door de Jeugdzorg nog verder dichtgetimmerd werden.
Peters noemt dit laatste een jammerlijke vergissing. Nog meer regels leidt op een nog verdere verticale (door de baas gestuurde) in plaats van horizontale (collegiale) aansturing. Steeds meer regels leidt niet tot meer aandacht, maar juist tot minder aandacht voor 'de kern van de zaak'. In dit geval het kind. Iedereen weet dat, maar we doen alsof onze neus bloed.
Volgens de wet is iedere Nederlander verantwoordelijk voor zijn eigen daden. Peters noemt het geval Wesley die in december 2011 tijdens Ajax - AZ de doelman van AZ aanviel. De laatste gaf de hooligan vervolgens een karatetrap en werd met een rode kaart van het veld gestuurd omdat de regels dat nu eenmaal zeiden. Er ontstond nog meer tumult toen het team van AZ vervolgens naar de kleedkamer ging en de wedstrijd werd gestaakt. De volgende dag werd de rode kaart geseponeerd. De KNVB voelde waarschijnlijk nattigheid. Wesley werd door het snelrecht voor zes maanden veroordeeld, ondanks zijn zwakbegaafdheid en zijn alcoholprobleem. Ook met een relatief laag IQ ben je verantwoordelijk voor je daden, ... niet iedereen met een laag IQ valt immers een keeper in een vol stadion aan, oordeelde de rechter.

Op de vraag van Ziggy wat het Rijnlandse model oplevert, verwijst Peters naar het bericht van de avond ervoor dat vanaf 2010 800 postbodes zijn ontslagen vanwege het dumpen van post. Terwijl vroeger een postbode een beroepseed moest afleggen, wordt het werk inmiddels gedaan door een goedkope uitzendkracht, die alleen 'tijd ruilen voor geld' belangrijk vindt. Werk is niet in regels te vangen. Het is een kwestie van vertrouwen en toewijding. Als dat er niet is heb je inderdaad veel en duur toezicht nodig. Rijnlands gaat dus over 'Kwaliteit' met een grote K gegarandeerd door vakmensen, niet de papieren certificaten en andere afbeeldingen van de werkelijkheid.

Om uit te leggen wat de privatisering van de nutsbedrijven met de organisatie van de arbeid deed, gaat Peters terug naar de Fransman Michel Albert die in 1991 na de val van de Muur (1989) de nadelen beschreef van het Amerikaanse kapitalistische model met een kleine overheid en lage belastingen. Als iedereen alleen zijn eigen straatje schoonveegt, ontstaat ergens een collectieve vuilnisbelt. Daar ligt een rol van een daadkrachtige overheid. Als collectieve voorzieningen verschralen vult de collectieve ruimte zich met 'afval'. Als iedere school bij de poort selecteert komen kinderen letterlijk op straat te staan. Daar wordt de kwaliteit van de samenleving niet beter op. 'Het rendement' van de individuele school echter wel. Als er voor laagbetaalden geen huurhuizen zijn moet je ze opzadelen met te hoge hypotheekkosten die uiteindelijke 'giftige' leningen veroorzaken en in jouw pensioenfonds terecht komen.

Ziggy wil weten of het Rijnlandse model ook winstmaken voorstaat.
Peters zegt dat winst maken zonder afdracht van ziekte- of pensioenuitkering relatief gemakkelijk is. Het speelt de aandeelhouders in de kaart, maar de belastingbetaler draait op voor de maatschappelijke kosten. President Obama voerde een ziektekostenverzekering in, dat is maatschappelijke rendement maken.     

Ziggy wil verder weten of in het Rijnlandse model de klanten voorop staan.
Peters haalt een directeur van Porsche aan, die zei dat een gelukkige werknemer tot een gelukkige klant leidt. Ook de toeleveringsleveranciers worden erin betrokken. Tevreden medewerkers maken tevreden klanten en tevreden toeleveranciers zorgen voor de goede producten: de wet van Porsche!

 Het manegement-tijdperk (vanaf 1911) ligt achter ons. Het ging in de laatste honderd jaar niet om de menselijke maat maar om het systeem. Het eigen initiatief werd eruit geramd. Zonder context, door het opdelen van werk in kleine deelstukjes, kreeg de manager meer macht. Door de nieuwe technologie (Web 2.0) worden managers overbodig. Teams van werkers organiseren het werk zelf. Dat is het echte Nieuwe Werken. De vakman krijgt het organisatieproces weer in handen. Het gaat immers om kenniswerkers, niet meer om mensen aan een lopende band.

De Rijnlandse school is te vergelijken met een voetbalteam, waarbij men uitgaat van de aangeboren talenten van de spelers. Men helpt vervolgens elkaar onderling. Iedere voetballer, zonder aanzien des persoons, dezelfde competenties (CITO-gedreven) aanleren is niet alleen een zinloze exercitie, maar ook een misdaad tegen de menselijkheid.
Op de bedenking van Ziggy dat ouders hoge cijfers voor hun kinderen willen, merkt Peters op dat ze een goede opleiding i.v.m. een hoog salaris voor hun kinderen willen, maar dat een automonteur tegenwoordig vaak meer verdient dan een ZZP-er die academisch is opgeleid. Weldenkendheid is een deugd en dat hangt niet samen met hoog opgeleid, maar met goed opgeleid. De voorbeelden liggen voor het oprapen. De realiteit is het uitgangspunt, niet de norm. Een vakman weet wat goed is en dus ook wat fout is en schaamt zich, anders dan de genoemde uitzendkrachten die de post rondbrengen, voor een slechte uitoefening van zijn of haar ambacht. Als alleen het financiële aspect leidend blijft, dan kan Peters nog wel wat boekjes vol schrijven. Om die cirkel te doorbreken is het belangrijk om jongeren niet op te zadelen met schulden, die ze vervolgens met dikke salarissen en bonussen moeten afbetalen. Je maakt ze immers slaaf van een manier van denken die juist de huidige financiële crisis heeft veroorzaakt (eerst kapitale schulden maken en dan er vervolgens achter komen dat je het niet terug kunt betalen).

Tenslotte gebruikt Peters nog een mooi beeld over de persoonlijke gevolgen van de crisis. Iedereen wordt gebeten door de slang, maar niet iedereen gaat er kapot aan. Het is zoals Bruce Springsteen zei: je moet in je leven steeds de trekker overhalen bij iedere beslissing die je neemt, maar als je dat tegen je eigen gemoedsrust in doet, dan vernietig je stukje voor stukje jezelf en zit je hoofd uiteindelijk vol met 'devils & dust'. 
   
Hier meer publicaties van Jaap Peters

aangepast om 16:25 uur met aanvullingen van Jaap Peters.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten