Marion Bloem over Een meisje van honderd, VPRO-boeken, 28 oktober 2012

Een meisje van honderd gaat over Moemie, een helderziend meisje en is tegelijk de geschiedenis van Indonesië van de laatste honderd jaar.

Moemie weet zelf niet wanneer ze is geboren. Ze was een eenvoudige vrouw die ooit in een weeshuis terechtkwam nadat haar ouders en anderen in de omgeving in 1906 in Bali zelfmoord pleegden omdat ze niet wilden leven onder koloniale overheersing. Ze werd later geadopteerd door een familie die haar goed kon gebruiken tegen boze geesten in hun huis. 

Marion (1952), inmiddels zelf net zestig jaar geworden, leerde haar in 1978 kennen, in de tijd dat ze nog niet schreef. Moemie wist alles over haar vader dat ze niet kon weten. Tijdens een ontmoeting bij de ouders van Marion, wist Moemie ook alles over Marions verleden en toekomst.

Moemie was een praatgrage tante van tachtig jaar, zegt Marion, nog erg levenslustig, meer een therapeute voor haar omgeving door haar adviezen. Tussen Marion en Moemie ontstond een hechte vriendschap.

Marion zocht haar op in New York. Moemie voelde de ineenstorting van de Twin Towers aankomen. Een nicht van haar werkte daar. Moemie ging naar het stadhuis om het bestuur te waarschuwen. Een andere helderziende bevestigde haar verhaal. Men onderzocht de torens maar kon niets vinden. Moemie bleef echter de beelden zien. Marion vond het zweverig.

Wim Brands zegt dat ze Moemie vervolgens gebruikt heeft in een familiegeschiedenis, die over vijf generaties loopt. Moemie staat symbool voor Indonesië.

Marion was al eerder begonnen om mensen te interviewen, slachtoffers die in de jappenkampen zaten. Ze was niet van plan een boek te schrijven over een Indonesische familie, misschien ook vanwege Geen gewoon Indisch meisje (1983). Ze begon met twee personen, maar het breidde zich als vanzelf uit. Het boek kwam naar haar toe, stelt Marion. Ze wilde het toch allemaal wel eens opschrijven. Moemie had ook al voorspeld dat de man van Marion van prostaatkanker zou genezen.

Uiteindelijk werd het een roman over de overheersing door de Nederlanders, de Indonesische revolutie, de bezetting door Japan, de jappenkampen en de naoorlogse tijd in Nederland en elders in de wereld.

We zien en horen een humoristisch fragment uit het boek dat tijdens de presentatie werd voorgelezen door Pamela Pattynama, bijzonder hoogleraar Indische literatuur en cultuur aan de UvA. Het gaat over twee Indische vrouwen die elkaar na lange tijd in Nederland weer ontmoeten, een van hen is dementerend.

Brands zegt naar aanleiding hiervan dat het mooi is dat het verleden nooit ver weg is.

Volgens Marion is het de tragiek van de vergetelheid dat het verleden niet verwerkt wordt. Alles komt penetrant naar buiten: de honger, het voor jezelf moeten zorgen als kind.

Brands zegt dat er in Indische families niet over wordt gepraat.

Indirect, antwoordt Bloem, bijvoorbeeld door de plicht om geen eten weg te gooien. Het leven zit vol met dat soort deviezen.

Jij vond er de woorden voor, zegt Brands als afsluiting.