Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



woensdag 3 juli 2013

Het Filosofisch Kwintet: Identiteit en Europa, Human, 30 juni 2013



Europa als een nieuwe Hanze.

Wie kent niet de gewoonte als kind om jezelf te benoemen aan de hand van naam, straat, woonplaats, land, werelddeel en dat eindigt ergens in een uitdijend heelal? Het zegt iets over onze identiteit, beter gezegd over onze deel-identiteiten, die in wisselende samenstelling onder de aandacht gebracht kunnen worden. In de derde aflevering van Het Filosofisch Kwintet dat over Identiteit en Europa gaat, komt dit mechanisme ter sprake. Identiteit is pas zichtbaar als je ergens anders bent: de Europese is vooral voelbaar als men in een ander werelddeel is. Pas dan valt de band met een andere Europeaan op. Europa op zichzelf is een moeilijk te vatten identiteit, maar dat heeft ook weer voordelen, zo blijkt.

Clairy Polak brengt het voorbeeld in van een popfestival bij Budapest waar jongeren naar nationale lijnen kampeerden. Ze vindt dat zoiets veel zegt over de verbrokkeldheid van het huidige Europa, maar haar gasten vinden dat maar betrekkelijk. Ethicus Paul van Tongeren ziet er vooral een valse tegenstelling in. Europa is een eenheid in verscheidenheid. Een encyclopedie met een band eromheen, zoals Nietzsche al stelde. Het gaat erom vorm te geven aan de pluriformiteit. Wezenlijk is dat wij het er, anders bijvoorbeeld de Verenigde staten, niet over eens zijn over wat Europeanen nou precies zijn. De discussie daarover dient plaats te vinden in het politieke debat.

Ad Verbrugge spreekt in het programma vaak over convergerende en divergerende tendensen in Europa. Er zijn samenbindende krachten maar er is ook verzet tegen de superstaat. Het is niet te zeggen hoe die krachtmeting zal uitpakken.  

Literair historicus Joep Leerssen herinnert aan het subtiele onderscheid in de kop van het programma. Identiteit is niet wie wij zijn maar wie we denken die we zijn. Dat is vooral zichtbaar als we afstand nemen. Hij ziet de Europese staten als paddenstoelen bijeen gehouden door een ondergronds weefsel dat hen onderling verbindt. Europa is gevormd door schade en schande. Het gaat erom met tegenstrijdige gevoelens te leven. Jongeren vatten Europa al op als een voldongen feit.

Historicus Mathieu Segers ziet Europa als een veelheid in de vorm van een halfway house, dat nog niet afgebouwd is. Wat ons bindt is onze geschiedenis. Pas als we onder druk gezet worden, zoals tijdens de oorlog in Joegoslavië of de inval in Irak in 2003 komt er een reactie uit Europa. Segers wil voorzichtig zijn met de verdere integratie van Europa, vooral omdat we in een tijd leven waarin alles snel verandert. Het is beter geen besluiten te nemen, die later verkeerd bleken te zijn.

Clairy Polak brengt het idee in dat Europa het resultaat is van de pacificatiegedachte om Auschwitz nooit meer toe te staan.
Segers zegt dat de economische samenwerking een succes was. Men hield elkaar in de staal- en kolenunie in de gaten.
Van Tongeren ziet de economische hegemonie als een gevaar. De burger wordt daarmee een consument zonder veel inspraak. Een politieke unie is noodzaak om aan de economische ontwikkeling richting te geven.
Leerssen wil Europa meer juridische ruimte geven. De burger moet weten waar hij aan toe is. Van Tongeren vindt dat die er al genoeg is.

Polak wil weten waar de cultuur gebleven is.
Volgens Segers is die de basis, al ziet Nederland Europa vooral als een instrument. Europa in zijn geheel is vooral een laboratorium over de inhoud van een postindustriële maatschappij. Europa is wat dat betreft verder dan andere wereldblokken.
Volgens Leerssen is de Nederlandse scepsis een projectie van ons Calimero gevoel. Men leert zich in Europa, onder andere door vertoonde films, in te leven in ervaringen van andere Europeanen. Hij wil af van de vergelijking tussen Europa als legpuzzel van nationale staten. Hij denkt eerder aan het subsidariteitsbeginsel of een verbond tussen steden net zoals in de tijd van De Hanze. Een mooie gedachte die door Verbrugge helaas weggeschoffeld wordt.

Een boeiende uitzending. Volgende week gaat het economie. Ongetwijfeld neemt men de ongebreidelde invloed van het neoliberalisme onder de loep. Wellicht worden er alternatieven geschetst, die onder een politieke vlag ten uitvoer worden gebracht.


Geen opmerkingen:

Een reactie posten