Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 15 oktober 2013

Recensie: Uit de tijd vallen (2012), David Grossman



Onverstoorbaar gaat de vader op weg naar daar

Hoe is het om een dierbare te verliezen? De pijn van het onherroepelijke staat als een muur tussen leven en dood. Als men als ouder een kind verliest, stuit men pas echt op een massieve muur, een die van beton is. Die niet te doordringen is. Woorden zijn niet mogelijk om de diepte van de pijn weer te geven. Er lijkt niets anders mogelijk dan berusting, te leven met het verdriet, het zo goed mogelijk overleven.

David Grossman liet het er niet bij zitten. Hij probeerde toch woorden te vinden voor het verdriet over zijn zoon die in de oorlog van Israel met Libanon om het leven kwam.

De man in Uit de tijd vallen worstelt met zijn gevoelens van rouw die de levende veroordeelt tot eenzaamheid en besluit na vijf jaar zwijgen weg te gaan, te gaan lopen, naar daar, naar gene zijde. Zijn vrouw gaat niet mee. Hoe kom je terug van daar als er al zo’n plek bestond, vraagt ze hem ongerust. Ze ziet niets in de onderneming, maar ze ziet de waanzin en het verdriet in de ogen van haar man en laat hem wel gaan.

In poëtische termen beschrijft de man zijn tocht. Het is immers niet mogelijk zich anders uit te drukken. ‘De poëzie is van mijn rouw de taal.’ Hij komt anderen tegen, wordt gevolgd. In de eerste plaats door de stadschroniqueur die dertien jaar daarvoor als nar voor de hertog werkte, maar inmiddels anderen in de gaten houdt en de rol van verteller op zich neemt.

Langzamerhand verschijnen er ook anderen op het toneel, want zo lijkt het wel te zijn. Ze kennen allemaal het trauma van het verlies van een kind. Het zijn de meest vreemdsoortige personen zoals een centaur, die schunnige taal uitslaat, en de oude rekenonderwijzer van de stadschroniqueur die deze ervaring delen. Ook de hertog is niet ontkomen aan het verlies. Een vroedvrouw spreekt over de onmogelijkheid om een ander te kennen. De lopende man hoort dat, maar hij gaat door, onverstoorbaar.  

Kijk, nu val ik,
zal ik vallen - 
en ik val niet.

Kijk, mijn hart, nu
zal het stilstaan -
en het valt niet stil.  

De anderen volgen hem tot het een stoet wordt, cirkelend om de stad. Op weg stuiten ze op de muur die er eerder niet was. Ze hebben verwijten aan de doden. Ze besluiten ze in de aarde te gaan graven en gaan liggen in de gedolven graven tot ze zich hun eigen bestaan weer herinneren. De lopende man wil graag leren de herinnering te scheiden van de pijn.

Grossman werkte twee jaar aan Uit de tijd vallen. De woorden die heeft gevonden om uitdrukking te geven aan zijn verdriet kunnen een troost zijn voor anderen die zich in vergelijkbare omstandigheden bevinden. Ze nemen iets weg van de hardheid van de dood. of zoals de man het zegt: hij (zijn zoon, rs) is dood maar zijn dood is niet dood. Er is adem binnen in de pijn.

Hier mijn verslag van een gesprek in september 2012 van Wim Brands met David Grossman in VPRO-Boeken, hier een diepgaander gesprek tussen de twee, een jaar later, in Boeken op reis.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten