De beer die zich een man waande en een symbool voor vrijheid
werd.
Wojtek, the bear that
went to war vertelt het ongelooflijke verhaal van een Syrische bruine beer,
die vijf jaar in een Pools legerregiment diende en tot korporaal benoemd werd.
Net als de Polen won hij de oorlog maar dat ging wel ten koste van zijn eigen vrijheid.
Hij werd opgesloten in een dierentuin, zoals de Polen achter het ijzeren
gordijn.
Er werd eerder een boek over hem geschreven, Wojtek the bear, in het Nederlands
vertaald als Soldaat beer. In de documentaire
van Will Hood en Adam Lavis wordt daaruit voorgelezen. Het verhaal begint in
het Alborz gebergte in het toenmalige Perzië. Een Pools regiment krijgt in 1942
een beertje waarvan de moeder is doodgeschoten. Irena Bokiewicz, die in 1940
gedeporteerd werd naar Siberië en later bij de Polen in het Britse leger werd gevoegd,
ontfermt zich over hem. Het was het begin van zijn militaire carrière.
Toen het regiment vanwege de oprukkende vijand naar het hete
Irak moest, groef men een gat voor de beer en zette hem in het water om af te
koelen. Net als zijzelf was Wojtek een ontheemde, zegt Irena. Er waren meer
mascottes in het kamp, zoals katten en honden en vossen. Wojtek was een sociaal
beest, dat graag onder de mensen was.
Wojciech Narelbski ontmoette zijn naamgenoot in november van
dat jaar in Palestina. Hij werd later de kleine Wojtek genoemd. Op het moment
dat het regiment zich in 1944 verscheepte vanuit Alexandrië in Egypte om in Monte
Cassino te gaan vechten, stond Wojtek, die inmiddels tot korporaal was
gepromoveerd, op de scheepslijst. Hij kwam echter niet opdagen, waarop twee
officieren een kijkje gingen nemen. Hij stonden met hun oren te klapperen toen
ze de beer zagen. Hoewel er geen beesten aan boord mochten kreeg Wojtek van het
opperbevel in Cairo een uitreisvisum.
Wojtek deed gewoon mee met de anderen. Hij dronk bier, at
sigaretten en hielp met het bevoorraden van granaten (zie foto). Na de vreselijke slag
trok het regiment naar het noorden. Op het moment dat Wojtek de Adriatische zee
zag, sprong hij uit de wagen en nam een duik, tot ontsteltenis van badende
meisjes, die door de soldaten gerust gesteld werden dat ze met een lieve beer
van doen hadden.
Tijdens de overtocht naar Schotland kreeg Wojtek een
rantsoeneringskaart waarmee hij bier en sigaretten kon kopen. In Winfield kamp
waar het regiment gehuisvest werd, staan de afdrukken van zijn klauwen, waarmee
hij gemakkelijk een mens zou kunnen doden, nog in de bomen. Hij zwom graag in
de buurt bij Union Bridge. Er kwamen veel mensen langs om hem te zien en foto’s
van hem te nemen.
De repatriëring van de Polen vormde een probleem voor
Wojtek. Wat moesten ze met die beer? Uiteindelijk nam een dierentuin in
Edinburgh hem op, tot Polen vrij zou zijn, maar dat liet lang op zich wachten.
De communistische machthebbers gaven geen toestemming Wojtek naar Polen te
halen. Hij zou een gevaarlijk symbool voor vrijheid zijn. In de dierentuin
verstond hij Pools en maakte een dansje, toen men op een viool een mazurka
speelde. Archibald Brown die in de oorlog de koerier van Montogery was, en hem
van dichtbij meemaakte, vertelt er ontroerd over in deze fascinerende
documentaire waarin geënsceneerde en archiefbeelden elkaar afwisselen en af en
toe ook nog een animatie verschijnt. Mooi gemaakt en zeer verrassend.
Hier
de trailer met een heroïsch lied op de achtergrond.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten