Historisch interessant en kunstzinnig bruisend fort
Met de Stellingtour- app
liep ik op een frisse wintermiddag een rondje om het fort bij Vijfhuizen. Kunstzinnige
en geschiedkundige informatie wisselden elkaar in beeld en geluid af, tot ik na
een uurtje de warmte weer opzocht.
Het fort bij Vijfhuizen maakt onderdeel uit van de Stelling
van Amsterdam. Deze is 135 kilometer lang en werd tussen 1889 en 1899 gebouwd om
de stad Amsterdam te behoeden voor een inval door het gebied erom heen onder
water te zetten. Het fort bij Vijfhuizen was het eerste betonnen fort van de 46
forten die samen de verdedigingslinie vormden.
In de Tweede Wereldoorlog gebruikten de Duitsland het fort
als kazerne. In die periode stortte een Brits vliegtuig na geraakt te zijn door
het Duitse geschut in de slotgracht. De piloot kwam omlaag met zijn parachute, werd
krijgsgevangen genomen en keerde na de oorlog verschillende keren naar de
onheilsplek terug. Drie andere inzittenden liggen begraven op het openbare
kerkhof in Hoofddorp. Vanaf 1996 maakt de Stelling deel uit van het
UNESCO-werelderfgoed. Na de restauratie in 2005 biedt het fort plaats aan
bewoners, ateliers voor kunstenaars, vergaderruimte en een restaurant. Er zijn
regelmatig exposities.
De hoofdingang is aan de keelzijde, de achterzijde waar de
vijand niet verwacht werd. Het fort was eerst van hout en werd later van beton
gemaakt. De duimen in de deuren zitten nog altijd in het hout en daardoor lopen
de deuren niet gesmeerd. Vanuit de keelkazematten kon op de vijand geschoten
worden. Aan de andere kant bevinden zich de hefkoepels, die omhoog konden gaan
waardoor men kon richten op de vijand.
Dan de kunst. In een hoek aan de voorzijde staat een beeld
van een gesluierd meisje op een paal. Ze maakt een zegenend gebaar naar de loods
aan de overzijde van de gracht, waar op de loods de eerste regels van de Koningskinderen te lezen zijn. Ze konden
bij elkaar niet komen, want het water was veel te diep. Het is een kunstobject
uit 2006 van Simone de Groot.
Oscar Prinsen, een artist in residence, plaatste enkele
objecten aan de waterkant om de communicatie tussen mens en natuur te
verbeteren in een individualistische en hedonistische wereld, waarin mensen
toch een of ander houvast zoeken.
Aan de noordzijde staat Blob,
een biliniair object. Het is van Jurgen Bey en behoort tot de
deconstructivistische architectuur. Verderop zien we Love gun (2002), een houten kanon op een Duits antitank geschut, dat
Serge Verheugen wilde laden met liefde. De bijbehorende verzonnen tekst zegt dat
generaal De Dorssa in de Spaanse burgeroorlog afrodisiaca als munitie wilde gebruiken
om geen oorlog maar liefde te maken.
Omdat Nederland in de Eerste Wereldoorlog neutraal bleef,
viel er geen dode in het fort. Hans van Houwelingen maakte daarom de Sluipweg, een pad van oude grafstenen, dat
vanaf 2006 tot 2008 werd aangelegd. Op een video vertelt hij dat de grafstenen
afkomstig zijn van geruimde graven. Een wandeling langs de graven leert dat de
laatste steen van Leo de Boer is, geboren in Haarlem op 27 april 1948 en nog
maar onlangs gestorven op 7 maart 2008 in Vijfhuizen. Op 7 juli 2011 maakten 33
deelnemers, liggend langs de graven, deel uit van een Silent Sky Project. Een
grote foto hiervan hangt op de muur.
Tot zover enkele wetenswaardigheden van dit historisch interessante
en in kunstzinnig opzicht bruisende fort. Een vrijplaats in de polder, zegt initiator
Marcel van Kerkvoorde in zijn inleiding op de video.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten