Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



maandag 10 maart 2014

Tijs Goldschmidt over Vis in bad, VPRO-Boeken, 9 maart 2014



Een leven na de dood van zijn vader

In de essaybundel Vis in bad van bioloog Tijs Goldschmidt komen heel verschillende onderwerpen aan bod. Wim Brands somt er een paar op: luieren, spelen en de dialecten van orca’s, maar hij begint over een essay achterin de bundel, waarin het gaat over personen die veel voor Goldschmidt hebben betekent, zoals bioloog Dick Hillenius en psychiater Louis Tas. De laatste deed praktijk bij hen in de straat en was een vriend van zijn vader. Ze zaten samen in Bergen–Belsen en verschillende malen redde Tas zijn vader het leven. Tijs mist hem nog steeds.

Tas verdiepte zich in het verschijnsel schaamte naar aanleiding van berichten van een oom over joodse Duitse vluchtelingen, die zwegen over de vernederingen die ze in eigen land hadden ondergaan. Tas probeerde in zijn leven dit verschijnsel te doorgronden. Tijs legt een link naar zijn flapoor waarmee hij vroeger op school gepest werd. Het zou verkeerd zijn als een therapeut tegen hem zou zeggen dat hij zich niet hoefde te schamen. Dan was de therapie mislukt. Een therapeut moet zich proberen in te leven in de patiënt.

Brands vraagt naar de tegenovergestelde emotie van schaamte. Goldschmidt legt eerst uit dat schaamte een introverte emotie is, die te maken heeft met het gevoel waardeloos te zijn omdat men zo door een groep beoordeeld wordt. Men is niet in staat zich van die druk te ontdoen. Schaamte staat niet tegenover schaamteloosheid maar tegenover vertrouwen. In een intieme sfeer kan men zich gemakkelijker overgeven.

Brands zegt dat Goldschmidt in zijn bundel heen en weer springt tussen allerlei wetenschapsgebieden, maar wil zich beperken tot de biologie. Kunnen dieren ook vertrouwen? Soms teveel zegt Goldschmidt. Vooral dieren die nooit te maken hebben gehad met predators zijn gemakkelijk van vertrouwen, zoals vossen op de Falklands. Hij noemt ook een valk op een ver eiland die op de schouder van Darwin ging zitten.

Brands heeft een filmpje op Youtube gevonden waarin orca’s met een zeehondje spelen door het in de lucht te werpen. Goldschmidt denkt dat het daarbij om het spelen met een object gaat. Hij haalt een ander filmpje aan waarbij jonge orca’s een zeehondje van een ijsschots proberen te krijgen door golven te maken. De kijker voelt zich een voyeur en denkt dat het zeehondje ten prooi valt aan de orca’s, maar het beestje wordt door een volwassen orca gebruikt als onderwijsmateriaal: door samen golven te maken krijgen ze het zeehondje van de schots.

Brands heeft in het boek gelezen dat Goldschmidt graag een winterslaap zou houden en dat hij zich afvraagt of symptomen van depressie zoals apathie en terugtrekking uit sociale contacten daar niet mee te maken hebben. Goldschmidt zegt dat hij eind oktober altijd somberder wordt en dat dit te maken heeft met de afname van het licht op zijn netvlies. In vroeger tijden toen er nog geen c.v. bestond was het kouder in de huizen en bezuinigde men op het energieverbruik. Hij zou het liefst de winter doorslapen en na enkele maanden fit weer wakker worden. Als dit collectief als mogelijkheid ingevoerd zou worden zou meteen het fileprobleem opgelost zijn.

Brands vindt het een goed idee als er eens onderzoek gedaan wordt naar het verband tussen depressie en de behoefte aan een winterslaap. Hij vraagt Goldschmidt naar zijn behoefte om te luieren. Die heeft te maken met de dood van zijn vader die hem niet meer op de nek zit. Tijdens zijn leven verkondigde de vader dat een mens hard diende te werken. Inmiddels kan Tijs zichzelf toestaan om niets te doen, niets eens om, zoals Brands meent, daarna met nieuwe ideeën te komen, maar gewoon niets doen zoals dieren. Goldschmidt vertelt over een onderzoek onder vogels waarbij bleek dat hardwerkende exemplaren het eerste dood gaan.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten