Dood Friese lustgodin en spionne omgeven door raadsels
De naam Mata Hari is een begrip waarvan de betekenis echter nog
steeds niet opgehelderd is. Deze Nederlandse vrouw wordt geboren in Leeuwarden
op 7 augustus 1876 als Margaretha Geertruida Zelle en Griet genoemd. Haar
ouders hebben een handel in hoeden en petten. Als die in 1889 door speculatie failliet
gaat, stapt haar vader op en haar moeder sterft een paar jaar later van
ellende. Het gezin laat vier kinderen onverzorgd achter. De veertienjarige Margaretha
wordt bij familie ondergebracht en leert vijf jaar later via een
contactadvertentie een 38-jarige KNIL officier kennen, die ze bewondert om zijn
uniform en met wie ze in Amsterdam in het huwelijk treedt.
In januari 1997 krijgt ze een zoon van hem, Norman John. Met
de jongen vertrekt het gezin naar Nederlands Indië. Daar wordt ook Louise Jeanne
geboren. Een jaar later vindt de jongen de dood door vergiftiging. Dat zorgt
voor een verwijdering tussen de wulpse vrouw en de barse man. Margaretha wil
terug naar Nederland. In 1902 volgt een scheiding van tafel en bed en in 1907 wordt
de echtscheiding uitgesproken.
Margaretha zit niet stil. Ze laat haar dochter achter bij de
vader in Velp en vertrekt in 1903 naar Parijs om model te worden en amazone in
een circus. De directeur van een museum voor oosterse kunst is onder de indruk
van haar striptease en laat haar in 1905 optreden onder de artiestennaam Mata
Hari. Ze heeft een exotische als een erotische uitstraling en komt daarmee ook
in andere Europese hoofdsteden.
In 1914 zou ze optreden in Berlijn. Vanwege de oorlog ging
dat echter niet door. Ze wil via Zwitserland terug naar Parijs maar heeft geen
uitreisvisum en neemt de trein naar Nederland om op het Leidseplein in Amsterdam
op te treden. Ze woont enige tijd in het Victoria hotel en vertrekt daarna naar
Den Haag. Ze wilde graag haar inmiddels zestienjarige dochter zien, maar haar
ex saboteert een gemaakte afspraak. Via Engeland reisde ze naar Parijs om haar
bezittingen op te halen. Ze was daarna weer terug in Nederland maar vond het
leven hier saai.
In mei 1916 biedt de Duitse consul haar geld om te spioneren
in Frankrijk. De informatie kan ze in brieven onder een codenaam en met
onzichtbare inkt naar hem toesturen.
In Parijs ontmoet ze een geüniformeerde Russische officier,
die door het oorlogsgeweld aan één oog blind geraakt is en in Vittel
gestationeerd is. Als ze hem wil gaan bezoeken en daartoe een vergunning
aanvraagt stapt ze per ongeluk bij Ladoux van de Franse inlichtingendienst
binnen die van haar gehoord heeft en op hun hoede zijn. Hij doet haar het
aanbod ook voor hen te spioneren. Als ze per schip in Engeland aankomt wordt ze
aangezien voor een Duitse spionne en verhoort. Tenslotte bekent Margaretha dat
ze voor de Fransen werkt. Een bevestiging van de Fransen krijgen de Britten
echter niet, waarna ze wordt teruggestuurd naar Parijs en verstrikt zit in het
web van de contraspionage.
Ze krijgt ditmaal van de Fransen geen uitreisvisum naar
Nederland maar wordt in plaats daarvan in hechtenis genomen in de St. Lazare
gevangenis, waar ze aan haar lot is overgelaten. Tijdens verhoringen versprak
ze zich. Ze noemt de naam van de Duitse consul en wordt, mede vanwege wraak op
de vele omgekomen soldaten en de loopgraven en de angst voor een komende revolutie,
ter dood veroordeeld. Margaretha was ontsteld toen ze op 15 oktober 1917 voor
het vuurpeloton werd gezet.
Over Mata Hari bestaan nog steeds de nodige geheimzinnigheid,
zodat ze vanaf 1920 vaak het onderwerp van films is geweest. Onder andere Asta
Nielsen, Maga Sonja, Greta Garbo, Merle Oberon, Jean Moreau. Louise Martini,
Zsa Zsa Gábor en de Nederlandse actrices Sylvia Kristel en tenslotte Maruschka
Detmers poogden het mysterie te verbeelden, terwijl Josine van Dalsum haar in
een miniserie uit 1981 uitbeeldde. Kipling noemde haar in zijn gedicht The Gods of the Copybook Headings (1919)
en er werd zelfs een sigarettenmerk naar haar vernoemd. In 2017 worden de
dossiers over haar proces geopend en zullen we misschien meer weten over de
juiste toedracht van haar dood en haar leven. Op 10 april 2014 heeft de Britse
inlichtingendienst het dossier over haar onlangs openbaar gemaakt: zie hier (tegen
betaling).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten