Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



maandag 10 november 2014

Nausicaa Marbe over Smeergeld, VPRO-Boeken, 9 november 2014





Roman over de vraag wat corruptie met een mens doet

De van oorsprong Roemeense Nausicaa Marbe, voormalig Volkskrant- en inmiddels Telegraaf- columniste, debuteerde in 1998 met de roman Madraga en schreef daarna twee non fictie boeken maar is inmiddels terug met de roman Smeergeld over de stadsarchitect van Haarlem Job van Emmerik die zijn baan verliest na ontdekking van een bouwfraude.

Wim Brands vertelt dat Marbe hem een mailtje stuurde waarin ze waarschuwde dat ze niet teveel over bouwfraude wilde praten, omdat haar boek ook over andere zaken gaat. Brands vraagt haar waar haar ergernis mee te maken heeft.
Marbe antwoordt dat Smeergeld veel meer gaat over corruptie, die de neergang betekent voor een vijftiger en diens gezin. Ze is vooral geïnteresseerd in de manier waarop men met corruptie omgaat, wat dat met iemand doet. Ze weet uit haar eigen ervaring in Roemenië hoe corruptie werkt. Hoewel zoiets in Nederland onvoorstelbaar is, kan ook hier het leven van een integer ambtenaar door corruptie kapot gemaakt worden.

Brands begint over Roemenië. Marbe was achttien jaar oud toen ze daar in 1982 wegging. Ze vertelt hoe de onvrijheid haar blik scherpte. Op het gymnasium ervaarde ze dat men anders leefde dan het partijregime van Ceausescu voorschreef. Ze werd zelf op zestienjarige leeftijd door de Securitate verhoord nadat ze een verzoek had ingediend om de zomervakantie in het Westen door te brengen. Tijdens het verhoor is een apart kamertje kon ze zich verweren door leuzen voor te lezen van Ceausescu die aan de muur hingen. Ze vindt het kwalijk dat jongeren hun mond moesten houden en niet konden uiten wat ze wilden. Daarmee zouden ze ook nog anderen in gevaar brengen. Ze vindt Nederland nog steeds een oase van vrijheid.  

Brands noemt Smeergeld een zedenschets en vraagt hoe haar hoofdpersoon in de roman met die vrijheid omgaat.
Marbe vertelt over het gegoede milieu waartoe de vijftigers behoren. Hoofdpersoon Job van Emmerik is ooit in zijn jeugd bij de maoisten geweest en behoort tot de laatste generatie die weet dat materiële welstand niet alles is en communicatie niet alleen bedoeld is om het eigen succes breed uit te meten. In een tijd van economische crisis valt hij echter, net als veel andere leeftijdsgenoten, in een gat.

Brands beaamt dat we in verwarrende tijden leven en vraagt hoe wij zelf met onze vrijheid omgaan.
Volgens Marbe zijn de boodschappen die de stichting 4 en 5 mei jaarlijks de ether in slingert holle leuzen. Nederlanders verkwanselen hun geestelijke ontwikkeling. De cultuur is kwijnende.

Brands stelt voor een leuze te bedenken voor in de Nederlandse scholen, net als die van Ceausescu in het kamertje waar ze ooit verhoord werd, alleen dan natuurlijk minder indoctrinair.
Marbe zou inderdaad graag zien dat de geest van de leerlingen gescherpt werd. In haar roman moet Job van Emmerik, die ooit ook in het buitenland woonde waar hij veel vrijheid genoot, de waarheid bedekken om zijn huwelijk niet in gevaar te brengen. Helaas verwaarloosde hij zijn sociale contacten en werd hij een einzelgänger, die vergat hoe belangrijk het is om steun en vertrouwen te hebben van anderen.

Brands weet nu wat er op de leus voor het nieuwe vormingsideaal moet staan: dat vertrouwen nodig is.     


Geen opmerkingen:

Een reactie posten