Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



woensdag 3 december 2014

10% - What makes a hero? ­(2013), documentaire van Yoav Shamir



Op zoek naar het speciale ingrediënt dat van een mens een held maakt

De veertigjarige documentairemaker Yoav Shamir uit Tel Aviv zag een foto op Facebook waarop een man in een menigte als enige zijn arm niet geheven heeft. Dat was tijdens een Nazi bijeenkomst in Hamburg in 1936. Het vormde de aanleiding tot zijn lange documentaire 10% - What makes a hero? ­Aanvankelijk ziet zijn onderzoek er nogal simplistisch uit en neemt hij grote omwegen, maar gelukkig verandert dat als hij zich verdiept in personen die zich op een andere manier bezighouden met het Palestijns Israëlische conflict.

Eerst horen we nog eens over het onderzoek van Stanley Migram, waarbij proefpersonen elektroshocks moesten toedienen. De meerderheid gehoorzaamde, maar 10% weigerde. De vraag is op grond waarvan? Hij gaat naar zijn oma in een bejaardentehuis in Jeruzalem en vraagt haar naar haar twee vroegere echtgenoten die onderscheiden helden waren, de eerste als legerofficier, de tweede omdat hij als buschauffeur een zelfmoordterrorist de bus uit werkte. Oma kan niet zeggen of Yoav, die als kind speelde dat Mengele zijn aartsvijand was, ook uit heldenhout gesneden is.   

Yoav gaat naar Afrika om chimpansees te bekijken die veel overeenkomsten met de mens hebben. Hun territoriumdrift komt echter niet voor bij de bonobo’s in Congo. Volgens etholoog Frans de Waal beschikken de laatsten op grond van een sterke band met de moeder en een onbedreigd leefgebied over empathie. Als Yaov hoort dat een held over een grotere dosis bonobo beschikt en dat prosociaal gedrag genetisch bepaald is, laat hij in Jeruzalem zijn DNA testen. Net als zeventig procent van de mensen behoort hij tot de altruïstische soort, maar daarmee is men nog geen held.

In het Carnegie Instituut in Pittsburgh definieert men een held als iemand die het leven van een ander redt met gevaar voor eigen leven. Men heeft vele gevallen beschreven, maar men is niet geïnteresseerd in de patronen daarachter. Yoav spreekt met de zwarte subway hero Wesley Autrey die een man redde op een metrostation. Zijn moeder zag de hand van God erin en zelf ziet Wesley zichzelf niet als bijzonder.

Yoav bezoekt het Holocaust museum om gojims op te sporen die joden hielpen, al zegt de directrice al meteen dat er geen overeenkomsten tussen de helpers bestaan. De van oorsprong Belgische Arlette die in New Jersey woont, had vooral plezier in het helpen van onderduikers. Dat brengt Yaov op een bezoek aan neurochirurg Doty die aan de universiteit van Stanford werkt en een goed gevoel overhield aan het weggeven van zijn vermogen aan een goed doel. Een medewerker van de Ayn Rand Stichting daarentegen adviseert Yaov zijn eigenbelang te volgen.

Na een uitstapje naar de dochters van Hansen die in 1944 een mislukte aanslag op Hitler beraamde, hoort Yoav van zijn analyticus dat zijn obsessie met heldendom ongezond is. Hij laat zich daar echter niet door uit het veld slaan en bezoekt anti- apartheidsstrijdster Shirley Gunn in Zuid Afrika, die ooit werd beschuldigd van een bomaanslag die door de politie zelf werd gepleegd. Vervolgens bezoekt hij Zimbardo die 1972 een befaamd experiment deed waarbij zogenaamde gevangenen onder de duim gehouden moesten worden. Vergelijkende beelden zag hij in 2004 uit de Abu Graib gevangenis waar Irakezen door Amerikaanse militairen vernederd werden.   

Samen met de Israëlische psycholoog Ronny Berger zet Zimbardo een onderzoek op naar helden in het Palestijns-Israëlische conflict. Ze screenen een achttal personen die zich onderscheidden in heldhalftig gedrag, maar kunnen op grond daarvan nog geen uitspraken doen. Een van de onderzochte personen was Yonatan Shapira, een klasgenoot van Yoav, die van een befaamd luchtmachtpiloot een bezettingsactivist werd. Yoav zoekt hem op en probeert met hem mee te doen. Traangas verdrijft het laatste stukje zionisme, zegt Yonatan als ze op een Israëlisch politiemacht stuiten. Als er een traangasgranaat bij Yoav ontploft, belandt hij in het ziekenhuis. Via de laptop hoort hij over de resultaten van het onderzoek van Zimbardo en Berger, die zeven gemeenschappelijke factoren bij helden onderscheiden: een dominante rol in de familie, een vroege mannelijke hechtingsfiguur, een inspirerend rolmodel, post traumatische groei, scheiding van de in-groep, belemmering in ontwikkeling en spirituele ideologie. Yoav vindt de resultaten niet opzienbarend, maar de onderzoekers laten zich niet op de kast jagen. Zimbardo doet een dansje als Zorba de Griek. In een Ted lezing zegt hij dat het speciale ingrediënt niet gevonden is, maar dat allen tot hulp bereid waren.

In de Epiloog is Yoav bij een groep Raëlisten, die love en peace prediken en applaudisseren voor het onderzoek dat Yoav deed. Natuurlijk heeft David Bowie het laatste woord.   

Hier de trailer.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten