Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 19 december 2014

Vision – Aus dem Leben von Hildegard von Bingen (2009), Margarethe von Trotta



Portret van Duitse mystica zonder veel aandacht voor haar denken

Margarethe von Trotta staat garant voor films met diepgang, zoals Schwestern (1979) en Die bleierne Zeit (1981). Hoofdrolspeelster Barbara Sukova speelde ooit een fantastische Lola in de gelijknamige film van Rainer Fassbinder uit dezelfde periode. Beide dames tekenden daarna voor films over de levens van vermaarde Duitse vrouwen zoals de revolutionaire Rosa Luxemburg in 1986, de mystica Hildegard von Bingen in 2009 en de filosofe Hanna Arendt in 2012. Het is boeiend dat deze gevestigde namen ons de levensgeschiedenissen van deze blikvangers openbaren. Over dat van Von Bingen wist ik nog weinig af.  

Von Bingen werd geboren in 1098, op het keerpunt van een nieuw millenium dat, zoals vaker, de gemoederen danig in beweging bracht. Net als rond de laatste eeuwwisseling was er een sterk ondergangsgeloof over de wereld, zoals flagellanten in het begin van de film tonen.

De welgestelde moeder van Von Bingen brengt haar dochter op achtjarige leeftijd naar het benedictijnerklooster Disibodenberg omdat zij bovennatuurlijke gaven zou hebben en niet omdat het meisje een zwakke gezondheid heeft, zoals de abt eerst veronderstelt. Jutta von Sponheim, dochter van een graaf, neemt de opvoeding van het jonge meisje op zich. Ze heeft al een ander meisje onder de hoede, de kleine Jutta, dus de meisjes hebben steun aan elkaar binnen de kloostermuren.  

De film maakt een reuzesprong naar een periode, dertig jaar later, waarin de opvoedster stervende is en Von Bingen vraagt haar taak op zich te nemen. Gezien haar zwakke gezondheid kiest Von Bingen daar niet voor, maar een stemming onder de vrouwen bepaalt dat men haar wil. Von Bingen vraagt haar vriendin Jutta haar te helpen maar die is jaloers op haar talenten. Von Bingen verdiept zich in boeken over filosofie en kruidengeneeskunst en straalt vernieuwing uit. Op zekere dag bekent ze aan monnik Volmar dat ze visioenen heeft. De monnik vindt dat niet vreemd, wil dat ze daarover bericht en geeft de boodschap door aan de abt. Hoewel deze daarmee niet blij is, ziet hij het wel als een goede publiciteit voor zijn klooster. Hij gelast een proefneming door vijf wijze mannen om te bepalen of de visioenen van God afkomstig zijn. Tenslotte doet theoloog Bernard de Clairvaux een goed woordje voor Von Bingen bij de paus.

Volmar begint haar visioenen te noteren en wordt later vervangen door Richardis, de wulpse, zestienjarige dochter van gravin von Stade, die zich zeer aangetrokken voelt door Von Bingen. Richardis danst van plezier als ze door Von Bingen wordt aangenomen. Dat is nog wel wat anders dan de stille, sobere sfeer die tussen de kloostervrouwen heerst.
Na het afleggen van haar gelofte, waarbij ook haar broer Hartwig aanwezig is, blijkt Richardis al gauw zwanger. Von Bingen gelast haar te vertrekken. Als Richardis zich bijna vergiftigt, besluit ze tot een ander plan: een klooster voor vrouwen alleen en wel aan de Rijn bij Bingen, waar de heilige Rupert woonde. Vele zusters zijn ontevreden over de harde werkzaamheden die ze daar moeten verrichten en verlaten de orde. Von Bingen zet samen met Richardis door. Volmar biedt zijn diensten aan en de aartsbisschop van Mainz schenkt haar grond en een molen om het voortbestaan van het klooster veilig te stellen.

Een nieuwe tegenslag is dat Richardis door haar moeder wordt weggehaald omdat ze abdis kan worden in de regio Bremen waar haar broer Hartwig tot aartsbisschop benoemd is. Von Bingen en Richardis maken ruzie over eerzucht of belangeloosheid. Wie van de twee is werkelijk zonder eigen belang? Later blijkt dat Ricardis in de regio Bremen niet gelukkig was. Haar broer meldt aan Von Bingen dat zijn zusje overleden is. Zes jaar later lijkt ook Von Bingen aan haar eind te zijn, maar vindt tenslotte nog weer zin in een boek over geneeskunst en zelfs een bekeringstocht met Volmar.

De beelden zijn statig en het verhaal is niet echt heel boeiend. Het is jammer dat er geen diepgaande gesprekken voorkomen, bijvoorbeeld tussen Von Bingen en Richardis, die haar eigen ideeën heeft over de knappe gezichten die achter hun kappen zitten opgesloten. Tijdens een spel dat de vrouwen opvoeren voor een collega magistra komt die vrijheid tot uiting, maar daarna lijkt die weer in de doofpot te verdwijnen. Gelukkig zijn er nog de boeken van Von Bingen, waarin we kunnen lezen over haar ideeën.   
  
Hier de Nederlandse trailer, hier een Nederlandse site met informatie - waaronder vertaald werk - over deze vrouw die in 2012 heilig verklaard werd, wat dat ook moge inhouden.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten