Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 24 maart 2015

Recensie: Slaap zacht, Johnny Idaho (2014). Auke Hulst



Futuristische roman met politieke trekken of andersom

Op het moment dat ik de roman Slaap zacht, Johnny Idaho uit heb, komt er een tweet binnnen van Auke Hulst. Door de bank genomen. Die uitdrukking lijkt me toe aan een andere betekenis. De tweet slaat op de zelfverrijking die bankiers er nog steeds op na houden. Joris Luyendijk zette een paar etmalen eerder de toon met zijn tweet dat de bankiers van de financiële crisis geleerd hebben dat ze overal mee weg komen. Hulst, die tijdens het schrijven van Slaap zacht, Johnny Idaho de Banken blog van Luyendijk in The Guardian volgde, is gezien de inhoud van zijn boek nog zo betrokken bij een steeds schevere verdeling van welvaart. In zijn futuristische roman vestigen multinationale bedrijven zich op een Archipel waar ze zonder bemoeienis van staten of overheden hun gang kunnen gaan. Het is een tendens die niet uit de lucht gegrepen is. Tijdens een interview met zei Hulst dat hij zijn informatie over de steeds grotere beheersing van het individu door onzichtbare machten uit de media haalde. Zojuist toonde mijn zoon dat hij zijn iPhone met een willekeurige vinger aan de praat kan krijgen, terwijl mijn beste vinger een foutmelding krijgt, maar dit terzijde.

Slaap zacht, Johnny Idaho is opgebouwd volgens de dagen van de week vanaf maandag met korte hoofdstukken als scènes van een soap. De drie hoofdpersonen komen daarin om beurten in beeld. De wereld van de ten dode opgeschreven en van oorsprong Hollandse bankier Willem Gerson bestaat uit een soort Google lenzen en oortjes, die informatie verspreiden en robots die de huishoudelijke - en de zorgtaken verrichten. Hij woont op het eiland Executive dat met de wormlijn verbonden is met de eilanden Downside, Midlevel en Upside. Het leven van de van oorsprong Japanse biochemica Hatsu Hamada op Upside voltrekt zich in een sfeer van onderzoek. Haar seksuele behoeften, het enige dat nog van haarzelf is, bevredigt ze met one night stands op Downside, het eiland waar de Uppers slummen, zoals dat in het jargon van Hulst heet. Haar reuk is sterk ontwikkeld, iets dat in science fiction vaak afwezig is. Johnny Idaho is de zoon van een drukbezette moeder en een Indiaan die, net als de vader van Hulst zelf, overleden is. Johnny gaat uit wraak - zo begrijpen we later - met een schip op weg naar de Archipel met een kapotte knie en de nodige littekens opgelopen tijdens een instorting van een flatgebouw in Denver waar hij met zijn moeder woonde. Hij weet niet wat hem daar te wachten staat.
Wat weet ik van deze plek? Nauwelijks meer dan jij, vermoed ik. De basics. Dat ze gesticht zijn door een conglomeraat van multinationals. Dat er eindeloos geluld wordt over carrièrekansen, terwijl het er stikt van de hindernissen.’ Ook ik moest nogal wennen aan de futuristische sfeer die over het verhaal hangt, waardoor identificatie bemoeilijkt wordt. Het mooiste deel van het boek vond ik dan ook de ontmoeting van Johnny met de backpackende tiener Karen. Dat zegt veel over de kracht van het gewone boven het futuristische.

Eenzaamheid is het achterliggende levensgevoel van de drie hoofdpersonen. Gerson denkt met heimwee terug aan zijn jeugd in Bergen aan zee, zijn vriendin Sarah wordt treffend getypeerd als arm candy. Hamada is 28 jaar oud, maar volgens de schrijver nog een tiener, die haar overleden vader mist en is in haar laboratorium zoekt naar een levenselixer dat Gerson aan onsterfelijkheid moet helpen, de achttienjarige wees Johnny zoekt steun bij een gezicht van klei en woont met een oorlogsveteraan, die wordt aangeduid met de naam Woestijnrat, op een verlaten zandvlakte bij Utah (waar Karen hem tegen het lijf loopt).

Door de nadruk op de futuristische sfeer waarin Pleasers als een soort recherche optreden, zijn er weinig beeldende uitspraken te vinden, meer ze komen wel voor, zoals deze: Ze zwijgen - de stilte buigt door onder onuitgesproken woorden. In het gesprek dat Hulst met Kenneth van zijl had werd de relatie van Johnny met literatuur en speciaal de roman Moby Dick benadrukt, maar in het boek komt die verhouding nogal zijdelings aan de orde. Nieuwsgierigheid naar de afloop houdt het boek, ondanks vele thrillerachtige zijwegen, boeiend. Uiteindelijk gaat het niet zozeer om de uitkomst van het verhaal, maar meer om het idee, de manier waarop wij onze samenleving door de technologie laten domineren. Wat dat betreft is Slaap zacht, Johnny Idaho had meer politieke - dan science fiction.

De systeemfout zit volgens Gerson in de mens, maar die heeft dan ook door zijn verblijf op Executive en de machtsspelletjes die daar gespeeld worden, het contact met de werkelijkheid verloren. Verlaine, een man die scenario’s schrijft voor bedrijven die in de problemen komen door wantoestanden zoals slechte bouwconstructies, zegt tegen Johnny dat in ieder geval moet worden voorkomen dat mensen in verwarring worden gebracht. ‘De sterkste scenario’s sloten aan op wat mensen verwachtten en wilden horen – de bouwstenen waren in embryo al aanwezig in het brein.’ Dit houdt een waarschuwing in om ervoor te zorgen dat asociale bankiers de zorgzame burger niet helemaal in hun greep krijgen.

Hier mijn verslag van het gesprek dat Kenneth van Zijl met Auke Hulst over Slaap zacht, Johnny Idaho had.



Geen opmerkingen:

Een reactie posten