Kleine letters met grote gevolgen
TTIP staat voor Transatlantic Trade & Investment
Partnership en behelst een vrijhandelsakkoord tussen de Verenigde Staten en
Europa. ISDS is daarbij het grote twistpunt dat in de onderhandelingen, die
over enkele weken weer beginnen, nog niet aan de orde gekomen is. Bedrijven
kunnen daarmee landen aanklagen en worden daarmee kwetsbaar voor de Amerikaanse
claimcultuur. Gisteravond las ik op teletekst dat de Verenigde Staten inmiddels
een Pacific verdrag hebben gesloten met landen rond de Stille Oceaan. Weten die
wel wat ze deden?
Econoom Ha Joon Chang (zie foto) vertelt dat vrijhandel nooit helemaal
vrij is, want er staan wetten en bezwaren in de weg. Zo is kinderarbeid of handel
in menselijke organen not done. Economie speelt zich af in een politieke context,
die door de eeuwen heen verandert. Grenzen van wat toelaatbaar is, verschuiven.
Inmiddels wordt er in het TTIP akkoord gevochten voor het opnemen van
milieuregels.
Tegenlicht laat zien hoe het Nafta verdrag tussen Canada en
de Verenigde Staten uit 1992 uitwerkte. Een gepensioneerde leraar uit Quebec
was verbaasd dat het vanuit de Verenigde Staten gerunde bedrijf Lone Pine
opeens in zijn achtertuin naar schaliegas ging boren. Een bioloog kwam op tegen
boringen onder de Saint Lawrence rivier. De vergunning daartoe werd ingetrokken
maar Lone Pine eiste wel een schadevergoeding. Zoiets stond in de kleine
letters in het gedeelte van het verdrag, dat conflicten regelt: de Invester
State Dispute Solution, kortweg ISDS. Regisseur Ronald Duong belde met Lone
Pine maar kreegt te horen dat men geen uitspraken doet zolang de zaak onder de
rechter is.
Jurist Gus van Harten waarschuwde er eerder voor dat het
Nafta verdrag een bedreiging vormde voor de Canadese soevereiniteit. De claims
raken de rechtsspraak en de democratie. Ha Joon Chang zegt dat het TTIP niet
over handel, maar over het beschermen van het eigendomsrecht en het vergroten
van de macht van het bedrijfsleven gaat. Het Westen wordt een jachtgebied voor
juristen van grote bedrijven, omdat hier veel geld te verdienen valt.
Overigens is Nederland ook niet onschuldig als het gaat om
investerings- en belastingverdragen. Accountant Nikos Lavranos doet de
onderhandelingen daarover en vertelt dat tijdens koninklijke bezoeken veel van
dat soort verdragen gesloten worden.
Journalist Matt Kenmard schreef een boek getiteld The racket ofwel De zwendel waarin hij uitlegt dat bilaterale verdragen gezien
worden als teken van diplomatieke goodwill. Elke keer dat de koning op reis
gaat, komen er van dit soort verdragen tot stand. Onze expertise vormt een deel
van onze economische activiteit. Via een postbusholding in Amsterdam Sloterdijk
kunnen bedrijven de hele wereld aanklagen. De meeste zaken worden behandeld in
achterkamertjes van de Wereldbank, die politiek gezien dicht bij de Verenigde
Staten staat. De ICSID regelt de disputen. Die zijn een voortzetting van de
oude koloniale politiek met juridische middelen. In Zuid Afrika werd de
soevereiniteit geschonken in een zaak over achterstelling van zwarte werknemers
in een granietbedrijf. Men zegde daarom het verdrag op.
In Nederland zou een proces tegen de NAM over boringen in
Groningen veel moeilijker te voeren zijn als de ISDS eenmaal in werking is.
Indonesië beëindigde volgens Van Harten dit jaar een verdrag met Nederland,
hetgeen door Lavranos niet slim gevonden wordt, omdat investeerders erdoor
kunnen worden afgeschrikt. Ha Joon Chang denkt daarentegen dat omvang en groei
van de markt voor ondernemers zwaarder wegen, net als de infrastructuur en de
staat van ontwikkeling van de bevolking. Een ander punt is dat landen hun
beleid kunnen gaan aanpassen aan de verdragen om geen dure rechtszaak aan de
broek te krijgen. Het is te hopen dat al deze ontwikkelingen ons bespaard
blijven en dat de macht van multinationals gebroken wordt, zoals ook de OESO voorstaat
die een verantwoording vraagt van bedrijven over hun belastingafgifte en
daarmee belastingparadijzen tot een hoofdstuk uit het verleden maakt.
Hier meer
informatie op de site van Tegenlicht, met daarop ook een update.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten