Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



vrijdag 8 januari 2016

Theaterrecensie: De meester en Margarita, Stormvogels, Toneelschuur, 7 januari 2016


Energieke, maar helaas mislukte poging om een complexe roman vorm te geven

De jonge honden van Stormvogels hebben de moed opgevat om, na een roman van Kafka en een gedicht van Gorki, het literaire werk De meester en Margarita van de Russische schrijver Michaïl Boelgakov (1891-1940) op de planken te brengen. De roman werd pas twintig jaar na de dood van Boelgakov uitgegeven in een tijd waarin er meer ontspanning heerste tussen de Verenigde Staten en de USSR, kreeg goede recensies en werd door het publiek zeer gewaardeerd, maar dat zegt nog niets over de uitvoerbaarheid van een moderne interpretatie ervan op het toneel. Het vraagt nogal wat om dit complexe werk over de terreur van Stalin in de jaren dertig naar onze tijd over te plaatsen. Volgens de flyer haalden Stormvogels er ook de documentaire Im Keller (2015) van Ulrich Seidl nog bij, waarin afgedaald wordt naar de duisterste krochten van de menselijke geest. Alsof de verhaallijnen van Boelgakov niet genoeg stof tot overdenking geven. De voorstelling maakt dan ook nogal een overladen indruk, mist begrijpelijkheid en herkenbaarheid.

Dat is in het begin nog niet te merken. Al voordat het publiek heeft plaatsgenomen is de geblondeerde en getrimde Boelgakov al naarstig bezig met een roman. De omgeving is kil, vooral door de witte badkamertegels, die een groot deel van het decor uitmaken. De douchegordijnen in de verschillende kleuren beige en de oude sportschoenen onder een eveneens beigekleurig kostuum geven de armoedige omstandigheden aan waarin de schrijver zich bevindt en anders is het wel de tl buis boven hem die niet aan wil springen. Het is alsof daarmee duidelijk gemaakt wordt dat we deze avond niet veel kleur hoeven we te verwachten.

Het zit de schrijver niet mee. Hij krijgt een afwijzing van de uitgever en zoekt zijn troost bij Margarita, het supersexy personage uit De meester en Margarita, waarmee we meteen in de absurdistische theatertraditie van Pirandello zitten en waar ze ook niet meer uitkomen. Voordat we vijf kwartier verder zijn trekken er een heleboel figuren en scènes voorbij, die niet allemaal zo duidelijk met elkaar verbonden zijn, al is de gezamenlijke component dat we in een wereld terecht zijn gekomen waar God niet bestaat. Van alle kanten komt de kritiek op Boelgakov af, soms ook versterkt door een microfoon die elke tegenspraak smoort. Er zijn geheim agenten in grijze overjassen, er klinkt luide censuur, er is de verzoeking van de duivel, die in het zwart gekleed met een groot kruis op zijn rug en een kroontje op zijn hoofd een lichtgevende pop vooruit draagt in een processie, er zijn de waarschuwingen verpakt als speeltjes in een glimmende plastic tas door een schokkerig bewegende dominante meesteres.

Het duurt niet lang tot Boelgakov in de psychiatrische inrichting belandt vanwege zijn kritiek op het systeem en zijn voorstelling van Stalin als de duivel. Het wordt hem zeer kwalijk genomen dat hij Jezus als een bestaand persoon ziet, iets wat binnen het communisme als een doodzonde geldt. Daarom overkomt hem het verhoor van de duivel en de gruwel van de meesteres, te midden van slapstick in de vorm van een duivelse verpleegster die uit een vriezer komt, de hitsige rode kater, die zich in een wasmachine probeert te verstoppen en veel onbeantwoorde lichamelijke lust, die met veel hijgerigheid wordt gedemonstreerd. Alle vormen van goddeloosheid worden met veel energie door de Stormvogels uitgebeeld, tot en met een groteske aflevering van Wie van de drie aan toe met Jezus Christus als de persoon die door het panel geraden moet worden. Wat echter overheerst is de naargeestigheid en wat ontbreekt is de herkenning, de vonk die zo nodig is om de bedoeling over te brengen.

Hoewel vragen naar goed en kwaad dicht aan de oppervlakte liggen, worden die nergens echt boven komen drijven. Dat is jammer in een tijd als de onze waarin morele dilemma’s volop aanwezig zijn, zoals laatst weer over het verrichten van diensten in ruil van seks, iets wat toch nauw aansluit bij de getoonde thematiek. Het lijkt alsof de spelers onder leiding van regisseuse Julie van den Berghe steeds minder weten waar ze naar toe willen en ze tenslotte weinig anders kunnen dan toegeven dat ze met het kwaad besmeurd zijn geraakt. Misschien past deze manier van spelen bij het jong zijn, iets geks willen en denken dat men nog tijd genoeg heeft om verstandig te worden, maar het publiek wordt er niet mee overtuigd, het glaasje wodka na afloop ten spijt.

Hier de trailer

Geen opmerkingen:

Een reactie posten