Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



zaterdag 20 februari 2016

Filmrecensie: Boven is het stil (2013), Nanouk Leopold



Uitgebeend drama over het isolement van een jonge boer

De film Boven is het stil begint met beelden van een rietveld op het platteland boven Amsterdam, dat vooral uit weilanden bestaat. Veel van dit waterland komt echter niet in beeld. De focus is op de boerderij waar Helmer de honneurs waarneemt, nadat zijn broer overleden is en zijn vader bedlederig is en nergens meer toe in staat. Dat Helmer in een patroon opgesloten zit, maakt Nanouk Leopold dat in anderhalf uur heel erg duidelijk.

De eerste menselijke beelden zijn van Helmer die het bed van zijn vader verschoont en hem de trap opdraagt. ‘Ik heb vader naar boven gedaan,’ aldus de eerste betekenisvolle zin uit het gelijknamige roman van Gerbrand Bakker. Helmer brengt zijn vader naar de zolderkamer en gaat beneden fiks opruimen. Belangstelling van anderen houdt hij af. Het is zijn eerste en meteen ook laatste betekenisvolle daad. Als zijn vader Helmer vraagt waarom hij een hekel aan hem heeft, zwijgt Helmer.

Terwijl het boek al minimalistisch is, gebeurt er in de film nog minder. We krijgen een aardig beeld van de werkzaamheden van een veeboer met dertig koeien en nog wat jongvee, hobbyschapen en twee ezels. Af en toe komt melkrijder Johan met zijn tankwagen langs om de melktank leegt te maken. Helmer observeert hem vanachter een plastic raam in de stal. Vage homo-erotische gevoelens blijven zonder gevolg broeien. Een jonge knecht die zich tot Helmer voelt aangetrokken, wordt door hem afgewezen en vertrekt tenslotte weer van de boerderij. Ook de melkrijder neemt afscheid. Hij gaat terug naar zijn zus in Mechelen. De veehandelaar is al naar Nieuw-Zeeland.

Wat gaat er in het hoofd van Helmer om? Gaat daar eigenlijk wel iets in om? Helmer zit opgesloten en weet niet hoe eruit te komen. In de roman was hij iemand die Nederlands studeerde voordat hij teruggeroepen werd naar zijn vader, maar in de film zie ik hem geen boek lezen of een verhaal schrijven. Het enige dat hij bijhoudt is de administratie. Hij kijkt door de vitrage naar buiten alsof daar ergens een oplossing voor zijn isolement te vinden is of hij zit bij zijn doodzieke vader. Hij kijkt naar diens mooie handen als de man slaapt. Wellicht vindt hij enige troost bij een jong lam in de stal. 

Tegen het einde brengt een gesprek tussen de vader en Helmer enige duidelijkheid. De vader vertelt over Geert (de tweelingbroer van Helmer die in de film Henk heet, rs) die verdronken is, waarop Helmer, zoals Ezau tegen Jacob, zegt dat de verkeerde is achtergebleven. De vader zegt dat hij dat niet meer weet en vindt Helmer maar een rare snuiter. Dat is hij natuurlijk ook. Zelfs een uitweg door emigratie naar Denemarken zoals in de roman, wordt hem door Leopold niet geboden. De mens is gelijk een beest aan zijn bestaansgrond gebonden. Na de dood van de vader streelt hij de handen waarmee hij vroeger geslagen werd. Daarna zet hij het raam open en horen we vogelgezang. Helmer strekt zich uit in het riet en kijkt naar de hemel. 

De eenvoudige herhalende pianoklanken doen het goed in de sombere desolaatheid. Helaas is de casting van de vader niet sterk. Ik moest steeds denken aan Lex Goudsmit, alleen hoorde ik diens lage stem niet. Anders is het met Jeroen Willems die met zijn stekelachtige haar en vlakke gezicht een broer van Gerbrand Bakker kon zijn. Zijn spel was mooi, al was de rol in zijn laatste film niet gemakkelijk, denk ik.

Hier de trailer, hier mijn verslag van Benali boekt over Boven is het stil.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten