Ontroerend multimediaal verhaal over de neergang van ons
klimaat
Discussies over het klimaat zijn nooit gemakkelijk. Of ze
gaan over het te kleine of ze verzanden in het te grote. Overeenstemming is er
zelden, laat staan voldoening. Aldus Rebekka de Wit in een brief aan de groep
die naar hoofdstad Nuuk van Groenland reist om daar op een gletsjer een requiem
ten gehore te brengen. De reis van de groep bestaande uit Freek Vielen, Suzanne
Groothuis, Tim David en Harald Austbø begon als een mop. Ze wilden wel eens een voorstelling maken over Denemarken, een lidstaat van de Europese Unie, dat zelden in
het nieuws komt. Ze ontdekten dat Groenland een deel is van Denemarken en
verlegden hun aandacht naar dat land dat volgens Harald door de Vikingen groen
werd genoemd, omdat het daarmee aantrekkelijk zou zijn om te verkopen. Beelden
op het netvlies van smeltende gletsjers brachten hen op een idee van een
requiem, al lieten ze in het midden waarvoor precies. Interviews met deskundigen
en betrokkenen moesten daarover duidelijkheid verschaffen. Harald ging intussen aan
het werk om een negendelig werk te componeren met een fanfare deel dat ze op de
gletsjer ten gehore zouden brengen.
Aldus geschiedde. Het publiek is getuige van de reis en
maakt het avontuur van het viertal mee vanuit Antwerpen waar Tim woont, die het
busje bestuurt, waarmee ze Kopenhagen bereiken. Vandaar gaan ze met de boot
naar IJsland en met het vliegtuig naar Groenland, waar ze na een glijpartij met
hun blaasinstrumenten op een gletsjer staan en tot drie maal toe het eresaluut
uit deel zeven brengen. Tussendoor zijn er opnames van koren te horen en
daarnaast zijn er interviews met professor in de biologie Hans Meltofte, voormalig komiek
en burgemeester van Reykjavik Jon Gnarr en zakenman
Jørgen
Johansen, die allen hun zorgen
delen over de toestand waarin de aarde verkeert. Johansen denkt met weemoed
terug aan de ritten met de hondenslee in de ijzige kou, Meltofte is genuanceerd
over de klimaatverandering op de korte termijn, maar ziet dat velen op aarde
zullen moeten verhuizen en wat dat betekent weten we inmiddels. De eigenzinnige
en sensitieve Gnarr maakt er grapjes over maar moet tegelijk huilen uit
machteloosheid. Filmproducent Peter Jensen, die eerst niet aan de bak kwam maar
later met Lars van Trier grote successen boekte, is als enige positief gestemd over
samenwerking tussen landen na de dreiging van de Koude Oorlog.
De ongemakken van de reis worden met de nodige zelfspot vermeld.
Zoals over de warmte in Denemarken in september 2015 en het gebrek aan
zomerkleding omdat ze niet teveel mee konden nemen in het busje waarin, naast zijzelf
en alle muziekinstrumenten, een cameraman en een grote geluidsman gepropt
zaten. De slapeloosheid van Tim op het cruiseschip naar IJsland omdat er neonlicht
door de gaten in de klapdeuren van hun couchette viel en er geen lichtknopje te
vinden was. De afkeer van Freek in de eetzaal over de lucht van schnitzels en
bier en het gebrek aan een afdoende antwoord op het klimaatprobleem, die hem
brengt op de vergelijking met een dutje dat nog moeier maakt dan ervoor. De
dode walvis die ze in IJsland in het zwarte zand zagen liggen en het verdriet
van Suzanne over een wereld waarin walvissen verloren raken. De moeite van
Harald met de partituur omdat Rebekka tenslotte niet mee ging en eruit geschreven
moest worden, waarna ook nog eens zijn computer gestolen werd zodat hij voor de
derde keer opnieuw moest beginnen. De frustratie hierover, die door Harald met
geijsbeer voor en luide wanhoop achter het scherm wordt geuit. Alle ontbering
neemt niet weg dat hier een prachtige multimediale productie uit voortkwam,
waarbij de theatrale elementen beperkt zijn maar wel heel sterk uitwerken, zoals
te beluisteren is in de manier waarop het sympathieke viertal samen hun verhaal
vormgeeft en elkaar daarbij aanvult.
Dat begint met een mooie tekst van Freek naar Ovidius over
de schepping van de aarde en de mens met een blik omhoog, die echter steeds
meer afzakte naar hebzucht, waarop Jupiter besluit dat het maar eens uit moest
zijn met dit wangedrocht en het in de golven laat verdwijnen of anders op het
water van honger laat sterven. Daarnaast is er ontroering bij Suzanne over
redenen van de dood van walvissen, wanhoop bij Harald over de mens in het
technologisch tijdperk en beklemming bij Tim over geluiden tijdens de tocht die
hij niet wil kwijtraken. Helaas zijn niet alle scènes even duidelijk. Dat geldt
voor de samenspraak in het begin over de vele keuzen die ze als groep gemaakt
hebben. Die gaan van de kleur van het decor tot de keuze van hun schoenen en zelfs
over hun keuze om op dit moment op aarde te zijn. Die vrijheid wijst misschien
vooruit naar de weinige keuzen die, zoals Rebekka in haar brief aanstipt, de
mens heeft als het om het klimaat gaat, maar dat verband wordt niet gelegd. Ook
de gefnuikte liefdeservaring, die Tim eerder in Schotland opdeed, stond wat los
van het onderwerp.
Deze onduidelijkheden vallen echter weg bij de grote cohesie
van deze productie, waarin beeld, muziek en tekst een drieëenheid vormen, die
fascineert en ontroert. De afwisseling tussen filmbeelden van IJsland en
Groenland, verschillende koren die het requiem van Harald welluidend ten gehore
brengen, Groenlanders die een traditioneel lied zingen over het afscheid van de
zomer en het viertal, dat, met Harald op cello in de hoofdrol, de koren live instrumentaal
ondersteunt, leidt tot een voorstelling die twee uur lang geen moment verveelt.
De ontwapende manier van vertellen en musiceren laat een krachtiger uitwerking
na dan welke discussie kan doen. Naast alle humor, zoals over het schamele rode
doek dat als decor dient omdat alle geld naar de montage van de film is gegaan,
de opsomming van Tim over alle liefdes die hij tijdens de reis ontmoette of de
verbetering van de uitspraak van de IJslandse namen door Harald, is er een
diepe pijn over de mens die, zoals Jon Gnarr in niet mis te verstane woorden schetste,
zijn rol als kroon op de schepping danig heeft laten liggen. God ontferm u over
ons.
Heimat 2 - de
opvolger van Heimat 1 over de
verwachtingen van het leven en de terugblik daarop - is een coproductie van
Productiehuis Rotterdam en De Nwe Tijd met de Coproducers, waaronder de
Toneelschuur.
Hier
meer informatie op de site van de Toneelschuur, met daarop foto’s en een link
naar een reisverslag op Social Media, hier meer over Theatergroep De Nwe Tijd.
aangepast: 10 april, 14: 57 uur.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten