Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



dinsdag 2 augustus 2016

Drie koningen van Oranje (2013), driedelige documentaireserie van Inge Le Cointre en Paul Kramer


Korte portretten van drie Willems door hun biografen

De driedelige televisieserie Drie koningen van Oranje werd gemaakt in het kader van tweehonderd jaar Koninkrijk en aan elkaar gepraat door kunsthistoricus Paul Rem. De samenwerking met de drie biografen van de respectievelijke koningen, Jeroen Koch, Jeroen van Zanten en vooral Dik van der Meulen, bekend van zijn biografie over Multatuli, maakte me nieuwsgierig naar de serie.

Koning Willem I (1772 – 1843)

Deze Koning Koopman ofwel Kanalen Koning had volgens Rem nog andere bijnamen, zoals die van Besluitenkoning. Samen met Jeroen Koch bezoekt hij plaatsen die voor het onderzoek van Koch belangrijk waren, zoals het Nationaal Archief in Den Haag waar zo’n 45 meter aan informatie gevuld is met de politieke besluiten van Willem I, die een grote dadendrang had en Nederland met inbegrip van België op de kaart wilde zetten, geholpen door de grote westerse landen die De Nederlanden als een buffer zagen tegen het agressieve Frankrijk.

Veel hoorde ik al over Willem I in de eerste aflevering van de IJzeren Eeuw waarin Hans Goedkoop een vergelijkbare rol speelt als Paul Rem in deze serie. De mannen zijn ruimschoots in beelden en praten, tot ergernis van de kijker, pseudo spontaan aan elkaar, waarbij Koch zijn voorgekauwde zinnen mag uitspreken. Was Goedkoop nog kritisch over de in 1813 uit Engeland teruggekeerde prins, Rem heeft alleen oog voor de pracht en praal, zoals in de woning aan het Lange Voorhout, die bewoond werd voordat paleis Noordeinde verbouwd was. Een aardige anekdote over de koning was dat hij groenten wilde verbouwen in de tuin van Noordeinde, hetgeen veel zei over zijn zuinigheid.   

Koning Willem II (1792 - 1849)

Jeroen van Zanten heeft vier jaar onderzoek gedaan naar Willem II, die slechts negen jaar regeerde, 59 jaar oud werd en meer een militair dan een koning was. Hij raakte in 1815 gewond bij Waterloo, trouwde met veel pracht en praal met de Russische dochter van de tsaar Anna Palowna in Sint Petersburg en richtte zich op het verzamelen van kunst, die eerst in het paleis in Brussel en na de afscheiding van België in Den Haag ten toon gesteld werd.

In Paleis Soestdijk hangt het schilderij Quatre Bras, het kruispunt waar Willem II voor de troepen uit ging en de Fransen tegenhield. Willem I was jaloers op zijn zoon en dat leidde tot conflicten tussen de twee die heel verschillende persoonlijkheden en politieke opvattingen hadden. Het koningschap dat hij in 1840 opgedragen kreeg vond hij zwaar, niet in de laatste plaats omdat de economische toestand slecht was en het spook van de revolutie door Europa waarde. In 1848 ondertekende hij op verzoek van Thorbecke de nieuwe grondwet, waarin de ministeriële verantwoordelijkheid geregeld was. In paleis ’t Loo is nog een veldbed van Willem I die daarop liever sliep dan op een bed en periodes van slapeloosheid kende. Zijn biseksualiteit zal daarin meegespeeld hebben. Door zijn geheime verhoudingen werd hij financieel gechanteerd hetgeen hem, net als zijn generositeit, veel geld kostte. Er wordt gezegd dat hij betrokken was bij de juwelenroof van zijn vrouw rond 1830, die later teruggevonden werden in New York.

Door zijn vele brieven is veel bekend over Willem II. In zijn jeugd was hij al een dagboekenschrijver, die ook zijn gevoelens op papier zette. Van Zanten vindt hem een sympathiek mens en zegt dat deze koning aan een herwaardering toe is. In ieder geval hield Rem zich gelukkig meer op de achtergrond.

Koning Willem III (1817-1890)

Hoewel de man meer dan veertig jaar regeerde, weten we het minst van hem, zegt Dik van der Meulen. Hij was geen brievenschrijver als zijn vader en had ook nog eens een beroerd handschrift. Zijn jeugd speelde zich vooral af in Brussel, waar hij streng onderwezen werd, al was hij geen studiebol. Op zoek naar een huwelijkskandidaat reisde hij naar Duitsland en strikte zijn nicht Sophie. Hoewel het huwelijk een mislukking was door wederzijds onbegrip kregen ze wel drie zoons, die echter net als de moeder voortijdig overleden waardoor Willem op zoek moest naar een andere vrouw. Dit werd Emma, die een dochter kreeg, die Wilhelmina heette en daarmee de naam van haar voorgangers doorgaf.

Willem III had weinig zin in de troon omdat zijn macht door Thorbecke was ingeperkt, hetgeen er toe leidde dat het een levenslange strijd tegen de grondwet voerde. Bij het volk was hij geliefd omdat hij zich tijdens overstromingen liet zien. Later deed Wilhelmina hem dat na. Van der Meulen toont een boekje van Roorda van Eysinga met de titel Uit het leven van Koning Gorilla (zie foto), hetgeen iets zegt over zijn brute karakter. Anderzijds was Willem III een liefhebber van kunst en muziek. Franz Liszt trad op in ’t Loo. Veel verstand van militaire zaken had hij niet, maar hij vond het toch jammer dat hij zijn heldendom niet kon tonen en een vredesvorst genoemd werd.

Na een langdurige nierziekte stierf Willem III in ’t Loo. De laatste jaren was hij nog een hard werker die zich met de politiek bemoeide, maar ook buiten staat gesteld werd vanwege krankzinnigheid. Van der Meulen vertelt over twee politici die dit vanachter een kamerscherm in de slaapkamer van de koning konden vaststellen. Van der Meulen noemt Willem III onbeheerst en betrokken, een baardaap met menselijke trekken.

Hier meer informatie op de site van Paul Rem, hier mijn bespreking van de eerste drie afleveringen van De ijzeren eeuw.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten