Welcome, reader! According to Antony Hegarty in this second decade of the new century our future is determined. What will it be? Stays all the same and do we sink away in the mud or is something new coming up? In this blog I try to follow new cultural developments.

Welkom, lezer! Volgens Antony Hegarty leven we in bijzondere tijden. In dit tweede decennium van de eenentwintigste eeuw worden de lijnen uitgezet naar de toekomst. Wat wordt het? Blijft alles zoals het is en zakken we langzaam weg in het moeras van zelfgenoegzaamheid of gloort er ergens iets nieuws aan de horizon? In dit blog volg ik de ontwikkelingen op de voet. Als u op de hoogte wilt blijven, kunt u zich ook aanmelden als volger. Schrijven is een avontuur en bloggen is dat zeker. Met vriendelijke groet, Rein Swart.

Laat ik zeggen dat literaire kritiek voor mij geen kritiek is, zolang zij geen kritiek is op het leven zelf. Rudy Cornets de Groot.

Do not go gentle into that good night, Old age should burn and rage at close of day; Rage, rage against the dying of the light. Dylan Thomas.

Het is juist de roman die laat zien dat het leven geen roman is. Bas Heijne.

In het begin was het Woord, het Woord was bij God en het Woord was God. Johannes.



maandag 15 augustus 2016

Hedy d’Ancony, Zomergasten, 14 augustus 2016


Openhartige socialiste zegt waar het op staat

De vroegere PvdA politica Hedy d’Ancony (1937) maakte van haar televisiekeuze een boeiende avond. Niet alleen door de fragmenten die ze koos, maar ook door haar uitleg, haar strijdbaarheid en haar mooie uitstraling. Thomas Erdbrink gedroeg zich daarbij als een jong neefje dat aan haar lippen gekluisterd zat als ze vertelde over de jaren zestig of over de genietingen van de ouderdom en daarvan zo in de war raakte dat hij onmogelijk de afspraak om haar te tutoyeren kon nakomen.

D’Ancona begon met een fragment uit de al vaker aangehaalde film Una giornata particolare (Scola, 1977) om haar levensvisie duidelijk te maken, namelijk dat het persoonlijke en het politieke veel met elkaar te maken hebben. Ze vertelt over haar eigen jeugd die sterk door de omstandigheden gekleurd was met een vader die zijn gezin verliet en een moeder die er alleen voor stond na de dood van haar tweede man. D’Ancona had een goed contact met haar grootvader die uit Oost Europa kwam en haar vertelde over het gemis dat hij als balling in Den Haag voelde. Ongetwijfeld heeft hij zijn kleindochter daarmee in haar ideeën beïnvloed en anders was het de moeder wel die zelf de kost moest verdienen en daarmee anders was dan andere vrouwen die de taken in huis verrichten. Het maakte dat feministische ideeën op haar lijf geschreven stonden. Individueel onbehagen werd omgezet in collectief protest, zegt ze over de acties die ze voerde voor gelijkheid tussen man en vrouw.

In haar latere leven ging ze op zoek naar de persoon van haar vader, een seculiere jood, die in de Verenigde Staten trouwde maar in de oorlog weer terugkwam naar Europa omdat hij zijn eerste vrouw niet kon missen maar daarmee zijn tweede vrouw hun kind en ook zichzelf de dood in joeg. De animatiefilm Father and daughter (Dudok de Wit, 2001) spreekt de Zomergast daardoor zeer aan. Haar strijdbaarheid was een manier om met het gemis om te gaan, onder andere in de actiegroep Een ander Joods geluid. Ze vindt het treurig dat de minachting van kinderen in Israël voor Palestijnen niet afgestraft wordt, zoals Esther Hertog openlijk laat zien in De kolonisten van Hebron (2012) en roept het kabinet op tot kritiek tijdens het bezoek van Netanyahu in september a.s.  

D’Ancona werd in haar leven zelf uit elkaar getrokken door de liefde voor twee mannen. Ze ziet daarvan iets terug in de film Le bonheur (1965), waarin regisseuse Agnes Varda haar tijd ver vooruit is door overspel van de man in een jong, gelukkig gezin zonder een moreel oordeel weer te geven. De vrouw kiest voor het geluk van haar man, maar maakt dezelfde dag nog een einde aan haar leven. D’Ancona is er eerlijk over dat ze zelf niet zo open was, maar geeft wel toe dat een geheime liefde ook een aantrekkelijke kant heeft.
Ouderdom speelt in de liefde geen rol, zoals we zien in de documentaire O Amor natural (Honigmann, 1996). Daarin lezen oudere Brazilianen voor over de lustvolle liefde, bezongen door de dichter Carlos de Andrade. D’Ancona laat ook een clip zien waarin Adèle Bloemendaal het verval van het lichaam bezingt, maar dat is iets dat bij het leven hoort en daar valt mee te leven, zoals Joop Admiraal laat zien in U bent mijn moeder (1983). Hoewel ze zelf wel meer aan het einde denkt, is ze nog steeds heel nieuwsgierig naar wat er in de wereld en met haarzelf gebeurt.

Ze was in 1984 geschokt door een fragment uit een programma van Wibo van der Linde waarin een oude hoogleraar en zijn vrouw besluiten om tegelijk zelfmoord te plegen. Omdat de vrouw slaapmiddelen slikte en het onduidelijk was of ze daardoor snel dood zou gaan, werd besloten dat de vrouw als eerste ging. Later kreeg Van der Linde een kaart uit Oostenrijk waaruit bleek dat de hoogleraar getrouwd was. Zelf werkte D’Ancona in 2010 mee aan het burgerinitiatief Uit vrije wil. Ze zou graag willen dat ze uit het leven kan stappen als ze dat zelf graag wil. Een wettelijke regeling zou haar oude dag paradoxaal genoeg nog aangenamer maken dan die al is. Ze zette zich met Ien Dales in voor de Wet Gelijke Behandeling en vertelt trots dat tegenwoordig ook het voorbehoud van de kleine rechtse partijen over het samenwonen van homoseksuelen als reden voor uitsluiting van een baan, van tafel is. Ze meent dat de feministische doelen in Nederland verwezenlijkt zijn, maar dat het wereldwijd droevig gesteld is met de vrouwenrechten. De documentaire De man die vrouwen repareert (2015) is een schrijnend voorbeeld hiervan. Ze buigt zich later voorover naar Erdbrink en zegt dat de wereld er heel wat mooier van wordt als mannen en vrouwen gelijkwaardig met elkaar omgaan.

Een humoristisch fragment van de Tegenpartij over de opdeling van Nederland in gebieden voor verschillende bevolkingsgroepen vormt de aanleiding door te praten over de grote aanhang van het populisme. Het getoonde fragment uit 1980 is een sterk bedenksel van Koot en Bie waarmee ze, zoals D’Ancona opmerkt, net als Varda hun tijd ver vooruit waren. D’Ancona bestrijdt dat de groei van het populisme te maken zou hebben met het feit dat men vroeger in Nederland niets aan het probleem deed. Ze verwijst naar de stadsvernieuwing in de Schilderswijk, wijt het huidige protest aan een grote rancune van het volk tegen de elite, niet alleen in Nederland, stelt vast dat het lang duurt tot integratie tot stand komt en laat daarmee iets zien van haar optimistische wereldbeeld. In een bevlogen rede neemt Angela Merkel in 2015 afstand van het populistische geweld en doet een moreel appèl op de Duitsers om hun plicht om vluchtelingen op te vangen niet te verzaken. Dit leidt naar het plan van Samson om met Turkije een deal te sluiten over de opvang van vluchtelingen, die door D’Ancona wordt bestempeld als het verkopen van je ziel aan de duivel. Ze is echter ook trouw aan de PvdA die haar twintig jaar een podium heeft geboden om haar stem te laten horen. 

D’Ancona sluit af met twee fragmenten van haar geliefde Aat Veldhoen, die later in zijn leven een herseninfarct kreeg en door haar verzorgd werd. Op zijn achtentwintigste vertelt hij aan Simon Vinkenoog over het maken van een ets. Later loopt hij door een museum waar zijn tekeningen tentoongesteld zijn en refereert aan de tijd dat hij die op straat in Amsterdam voor een kleine vergoeding verkocht, waardoor hij, tegen zijn zin, toch bij de contraprestatie moest aankloppen. D’Ancona ziet het jongetje in de oude man, die haar leerde te kijken op een manier waarop kinderen dat doen. Onbevangen en onbaatzuchtig. Dat laatste zien we terug in de keuzefilm Besieged (Bertolucci, 1998). Tenslotte zegt ze over haar leven dat ze door de mazen van het net geglipt is in vergelijking met anderen, nabij of ver weg, die het minder goed getroffen hadden, hetgeen een reden is om te strijden voor verbetering van de wereld. Waarmee ze een echte socialiste vertegenwoordigd, die wars is van de angsthazerij van tegenwoordig en zegt waar het op staat.

Hier mijn verslag van De kolonisten van Hebron, hier dat van O Amor natural.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten