Een jaar uit het leven van een sociaal bewogen schrijver
De film Anton Tchekhov
1890 was de laatste film van René Féret, die een maand nadat de film
uitkwam overleed. Vijf jaar daarvoor maakte hij al een biografische film over
Nannerl, de zus van Mozart, zoals de titel in vertaling luidt. Beide films zijn
juweeltjes, niet in de laatste plaats door de muziek. In Anton Tchekhov 1890 werd die gecomponeerd en op piano uitgevoerd
door Marie Jeanne Seserot.
Het verhaal gaat over het eenendertigste levensjaar van Anton
Tsjechov die in 1860 in een havenstad aan de zee van Azrov in het zuiden van
Rusland werd geboren. Zijn vader was daar kruidenier. Toen hij zeventien was
vluchtte de familie voor schuldeisers naar Moskou. Anton maakte het gymnasium
af en voegde zich daarna bij zijn familie en begon een studie medicijnen. Het
schrijven van verhalen was maar een bijverdienste naast de praktijk als arts
waarmee hij zijn familie onderhield. In de film vertelt hij over zijn verleden
tegen onderwijzeres Anna die als dochter van de direicteur vrijwillig op het
gevangeniseiland Sachalin verbleef.
De film opent met een bezoek in 1890 van twee schrijvers uit
Sint Petersburg die zeer enthousiast zijn over een novelle, die willen uitgeven
en willen dat hij door gaat met schrijven. Zijn broer Alexander, die daar als
kunstschilder werkt, stelt voor dat Anton (Nicolas Giraud) zijn praktijk in het ouderlijk huis
opgeeft en ook naar Sint Petersburg komt, maar Anton kan zijn patiënten niet
zomaar in de steek laten. Hij wordt ook nog belaagd door de jonge, getrouwde
Lika, maar meer dan avontuurtje vindt hij deze verhouding niet waard.
Anton gaat naar Sint Petersburg om te overleggen over zijn
uitgaven en meteen langs bij Alexander die een portret van hem gemaakt heeft.
Anton wil dat Alexander zijn werk illustreert. Omdat hij hoest, neemt hij hem meteen
voor behandeling mee naar huis. Daar doet Alexander het voorstel om samen naar
Sachalin te gaan, het eiland, waar gevangenen een zeer slechte omstandigheden zouden
verkeren. Inmiddels kan Anton door de verkoop van zijn boeken een landgoed op
de Krim kopen. In dezelfde tijd gaat hij op bezoek bij Tolstoj die ruzie heeft
met zijn vrouw Sofia en hem aanraadt om zijn puurheid te behouden.
Bij terugkomst blijkt Alexander te zijn overleden aan
tuberculose. Anton verbrandt zijn boeken en neemt zijn artsenpraktijk weer op.
Als eerbetoon reist Anton in april voor een paar maanden naar Sachalin en
tekent daar de verhalen op die de gevangenen hem vertellen. In brieven aan zijn
zus Masja laat hij weten hoe het hem vergaat. In het kamp schrijft hij een
reisdagboek die hij opstuurt naar Sint Petersburg en sluit hij vriendschap met
onderwijzeres Anna die zijn dagboek leest. Op een avond hoort ze hem hoesten,
de eerste verschijnselen van tuberculose. Die wordt niet veel beter als hij
thuis is. Hij probeert de ziekte zoveel mogelijk te verbergen, maar zal
uiteindelijk op 44-jarige leeftijd in 1904 aan de ziekte bezwijken.
Op het eind van de film gaat Tsjechov naar een repetitie van
De meeuw. Hij verwijt het gezelschap
dat het stuk niet levensecht gespeeld wordt. Hij wil meer de verveling voelen
die in al zijn stukken tastbaar is, aangezien men opgesloten zit in een systeem
waar men niet uit kan ontsnappen. In 2011 is De reis naar Sachalin opnieuw in het Nederlands uitgebracht met een
nawoord van Frank Westerman.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten