De hoeder (2016), documentaire van Joost van der Wiel

Minimalistisch portret van een oude huisarts

De jonge Nederlandse documentairemaker Joost van der Wiel (Liempde, 1983) volgde de 92 jarige Amsterdamse huisarts Nico van Hasselt die niet van wijken weet en nog dagelijks, naast zijn spreekuur, zijn ronde doet langs patiënten die niet meer bij hem kunnen komen. Hij zit bijna zestig jaar in het vak en bespeurt dat de aandacht voor de patiënt in de loop van de tijd alleen maar minder is geworden.

Van der Wiel begint met een nogal nietszeggend beeld van Van Hasselt op de rug gezien die uitgebreid zijn witte haren kamt. Daarna knoopt hij zijn schoenen dicht en steekt hij zijn stethoscoop in zijn zak, klaar voor zijn ronde. Eerst nog zien we hem bezig tijdens zijn spreekuur met handelingen die elke dokter verricht zoals het luisteren naar de longen, het meten van de bloeddruk en het uitspuiten van een oor. Tijdens de lunch met zijn vrouw overlegt hij telefonisch met een patiënt over diens medicijngebruik. Op een andere dag voert hij ook overleg aan tafel met zijn assistente en zijn vrouw over zijn afspraken.  

Op zijn ronde bezoekt hij een vrouw die verlamd is en nauwelijks in staat tot contact. Van Hasselt komt wekelijks bij haar, maakt contact met haar en noemt haar zijn vriendin. Hij vult het pillendoosje bij van een patiënt die dat zelf moeilijk meer kan en spreekt een gedeprimeerde man moed in. Een net geboren baby neemt hij op de arm en legt het daarna liefdevol weer in bed. Ook behandelt hij de armwond van een oudere vrouw in een verzorgingstehuis.

Op haar verjaardag gaat hij nog eens terug bij deze vrouw, drinkt een borreltje mee en praat op haar in om hulp te aanvaarden in de huishouding. Hij kent wel iemand die hij daarvoor geschikt vindt. Hoewel de oude vrouw zijn voorstel aanvankelijk afwimpelt is ze tenslotte blij met zijn advies. Tegen de begeleiding zegt hij dat hij wil dat deze vrouw een verpleeghuis bespaard blijft, al is het maar omdat hij dan geen contact meer met haar zal hebben. Een andere vrouw is levensmoe en wil dat Van Hasselt haar helpt om een eind aan haar leven te maken. Van Hasselt zegt eerlijk dat hij dit moeilijk vindt. Hij zal in ieder geval eerst het ziekenhuisdossier opvragen, maar is toch wel bereid de vrouw te helpen.  

Het is een fraai gezicht dat Van Hasselt de oude patiëntenkaarten die hij op zijn ronde heeft meegenomen, na het beknopt aanvullen van de informatie, weer terugdoet in de dozen die hij in de garage bewaart (zie foto). We horen weinig van hem persoonlijk maar wel dat hij in het verzet heeft gezeten, opgepakt werd na verraad en in de cel in Utrecht tegen een andere dokter, die ook ter dood veroordeeld was, vertelde dat hij huisarts zou worden als hij daar levend uitkwam en dat zo lang  mogelijk zou blijven. Van Hasselt heeft woord gehouden en dat siert hem. 

Helaas kent de documentaire een abrupt einde. Het is jammer dat Van der Wiel niet wat langer gesproken heeft met Van Hasselt over veranderingen gedurende zijn zestig jarige praktijk. Het blijft daarmee een minimalistisch portret. De zorg voor de patiënt zou beter gewaarborgd zijn als de medici zouden kunnen ontsnappen aan het keurslijf dat hen door het huidige zorgsysteem wordt opgedrongen. Een basisinkomen, ook voor een arts, zou heel wat stress kunnen verminderen. 

Hier de trailer op vimeo van De hoeder ofwel in het Engels The sheperd.

P. S. Gister las ik dat deze oudste huisarts van Nederland op bijna 94 jarige leeftijd overleden is.